5. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am COVID-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:54 pm ar 30 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 3:54, 30 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Russell. I'w gwneud yn gwbl glir: rwy'n ymwybodol iawn o'r sefyllfa ansicr rydym ni ynddi mewn cysylltiad â'r GIG wrth i ni fynd i'r gaeaf, sydd, yn draddodiadol, yn gyfnod heriol iawn beth bynnag, ond, yn amlwg, eleni mae gennym ni'r pwysau ychwanegol sydd wedi adeiladu oherwydd y pandemig. Rydym yn pryderu am yr achosion posibl o'r ffliw; mae galw sylweddol iawn eisoes ar yr adran damweiniau ac achosion brys. Felly, yr hyn yr ydym ni am geisio ei wneud yma yw ceisio sicrhau, ar ben hynny i gyd, nad ydym yn gweld ton ychwanegol o'r amrywiolyn omicron newydd hwn yn taro ein hysbytai. Felly, yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yw gwrando ar gyngor y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu—nhw yw'r arbenigwyr gwyddonol sy'n dweud wrthym, 'Gweithredwch yn gynnar a sicrhau bod pobl yn cael eu brechu cyn i unrhyw don bosibl ein taro'. Felly, rydym ni'n gwrando ar y cyngor hwnnw.

O ran Gweinidog brechu, yn amlwg, penderfyniad y Prif Weinidog yw hynny. Os oeddwn i am ddweud rhywbeth, byddwn i'n dweud mai'r Prif Weinidog, mewn gwirionedd, yw'r Gweinidog brechu, oherwydd ei fod yn cymryd diddordeb mor arbennig o weithredol yn y rhaglen frechu. Mae'n cael cyfarfodydd wythnosol lle mae'n holi'r swyddogion i sicrhau ein bod ar ben hynny, a byddwn i'n awgrymu bod hynny'n rhan o'r rheswm pam mae gennym un o'r rhaglenni brechu mwyaf llwyddiannus yn y byd i gyd. Felly, mae'n rhywbeth yr wyf i'n hyderus iawn bod ein Gweinidog brechu, sef, yn wir, y Prif Weinidog, yn gwneud gwaith da iawn yn ei gylch. O ran y cyflenwad, roeddem ni'n falch iawn o weld a chael cadarnhad bod cyflenwad digonol o Pfizer a Moderna, sef y ddau frechlyn sy'n cael eu hargymell.

O ran canolfannau cerdded i mewn, mae gen i gyngor y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu yma a byddaf yn darllen yn union beth mae'n ei ddweud. Mae'n dweud

'Dylid cynnig brechiad atgyfnerthu bellach yn nhrefn grwpiau oedran ddisgynnol, gan roi blaenoriaeth i frechu oedolion hŷn a'r rhai mewn grŵp risg COVID-19.'

Dyna mae'r Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu yn ei ddweud a dyna pam rydym yn dilyn eu cyngor. Mae'r canolfannau galw i mewn yn rhoi rhyddid i bawb droi fyny; rydym yn dilyn cyngor y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu. Os ydym ni am fynd ymhellach, yn amlwg, rydym yn mynd i ymateb yn awr o ran sut yr ydym yn ysgogi'r fyddin frechu newydd hon y byddwn yn ei datblygu yn ystod y dyddiau nesaf. Rydym eisoes, yn amlwg, wedi siarad â'n byrddau iechyd a fydd yn cyflwyno cynlluniau manylach ar ein cyfer yfory. Mae trafodaethau eisoes wedi digwydd gyda llywodraeth leol, gyda'r fyddin, gyda phob math o sefydliadau i weld beth arall y gallwn ei roi ar waith a phwy sy'n barod am hyn—pwy sy'n barod i'n helpu ar yr adeg heriol iawn hon.

Rydym ni bob amser wedi dweud mai ysgolion fydd y pethau olaf i gau. Rydym ni'n gwneud ein gorau glas i geisio eu cadw ar agor, ac roeddwn i'n falch iawn o weld bod y Gweinidog addysg wedi gwneud y cyhoeddiad hwnnw ddoe. Byddwn yn gwneud popeth o fewn ein gallu i geisio cadw ein plant yn yr ysgol. Yn amlwg, os cawn wybod nad yw hwn yn amrywiolyn difrifol ac nad yw'n effeithio arnom yn rhy negyddol, yna byddwn yn ymateb mewn ffordd sy'n briodol. Gan nad ydym yn gwybod beth yw'r sefyllfa, rwy'n credu ei bod yn gwbl briodol i ni fod yn ofalus.

O ran y pàs COVID, rydym ni'n gwybod bod y llinell ffôn wedi bod dan bwysau gwirioneddol. Rwy'n gobeithio bod yr Aelodau wedi cael llythyr gen i yn amlinellu'r hyn yr ydym yn bwriadu ei wneud ynghylch hynny. Bu ymgyrch recriwtio i geisio cynyddu nifer y bobl sydd ar gael i ateb y ffonau. Rydym yn rhoi cynlluniau ar waith i sicrhau y gallwn ni reoli pobl yn well. Rydym yn ymwybodol o'r sefyllfa o ran tystysgrifau COVID ac anhawster rhywun sydd wedi cael un brechlyn, efallai, yng Nghymru, ac un arall yn yr Alban. Dylai Cymru a Lloegr fod yn siarad â'i gilydd. Mae'n dal yn anodd i system Cymru a'r Alban, ond rydym yn ymwybodol o hynny ac rydym yn gweithio ar hynny. O ran y pàs COVID, nid wyf am ymddiheuro am y ffaith ein bod ni wedi cyflwyno'r pàs COVID hwn mewn ardaloedd lle mae llawer o bobl yn ymgynnull. Rydym yn gwybod bod y feirws yn ffynnu mewn mannau lle mae llawer o bobl yn ymgynnull dan do, ac felly nid wyf i'n mynd i ymddiheuro am hynny. Yr hyn y byddwn ni yn ei wneud yw pennu'r sefyllfa a mynd i'r afael â hi, wrth gwrs, yn ein proses adolygu 21 diwrnod tair wythnos, ond pe baem yn gweld bod y sefyllfa'n newid yn gyflym, mae'n amlwg y bydd angen i ni gyflwyno mesurau'n gyflymach na hynny. Nid ydym yn y sefyllfa honno eto, ond rydym ni, yn amlwg, yn cadw llygad ar y sefyllfa wrth i'r dyddiau fynd yn eu blaen.