Part of the debate – Senedd Cymru am 3:59 pm ar 7 Rhagfyr 2021.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Edrychwch, mae o fewn yn ein grym yn y Siambr hon i ddiwygio'n sylweddol yr hyn sy'n un o'r trethi mwyaf atchweliadol sydd gennym, mewn gwirionedd. Mae'n etifeddiaeth o gyfnod Thatcher. Mae'n annheg iawn, oherwydd mae'n codi bron bedair gwaith cymaint â chyfran o gyfoeth ar y tlotaf ag y mae ar y cyfoethocaf. Nawr, nid yw hynny'n rhywbeth y dylem ei oddef, ac mae hynny'n rhywbeth mae angen iddo ei newid. Rwyf yn falch, o ganlyniad i'r cytundeb cydweithredu rhwng y Llywodraeth a Phlaid Cymru, ein bod nawr yn wynebu hynny, yn herio hynny, a gobeithio newid hynny hefyd. Mae'r drefn bresennol wedi dyddio, mae'n annheg ac mae'n anghyson hefyd. Gwyddom i gyd am bentrefi efallai gannoedd o lathenni ar wahân lle mae'r gwahaniaeth yn gannoedd o bunnoedd yn y biliau maen nhw'n eu talu bob blwyddyn. Felly, fel y dywedodd y Gweinidog, dyma ddechrau taith, a bydd y cytundeb cydweithredu tair blynedd yn mynd â ni ar ran o'r daith honno, ond gadewch i ni ddechrau'n dda o leiaf.
Rwy'n falch bod Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru heddiw wedi croesawu'r cyhoeddiad hwn. Credaf fod hynny'n gadarnhaol oherwydd, yn amlwg, o ran rhanddeiliaid allweddol, mae'n debyg mai nhw yw un o'r rhai mwyaf allweddol yn y cyd-destun hwn. Ond mae'n mynd i fod yn broses eang lle bydd yr holl randdeiliaid yn cael eu gwahodd i fod yn rhan o'r drafodaeth honno. Yn awr, rydym ni fel plaid yn ein maniffesto wedi ymrwymo i ddiwygio'r dreth gyngor ac, yn y tymor hwy, wrth gwrs, yn mynd ati i ystyried treth un eiddo yn seiliedig ar egwyddor treth ar werth tir. Felly, gyda hynny mewn golwg, byddaf yn gofyn ychydig o gwestiynau.