Cawsom ni i gyd ein syfrdanu gan ddigwyddiadau'r haf. Mae llofruddiaethau Sarah Everard, Sabina Nessa a Wenjing Lin wedi amlygu gwrywdod gwenwynig dychrynllyd a arweiniodd ddynion treisgar i'w llofruddio a'r pwyslais a osodir ar ymddygiad menywod yn hytrach nag ar y troseddwyr.

Fodd bynnag, bu newid pwysig yn ymateb y cyhoedd i'r digwyddiadau hyn. Croesawais yr ymateb cyhoeddus a geisiodd anrhydeddu eu cof drwy fynd i'r afael â'r casineb at fenywod a laddodd nhw a'u hadennill fel bodau dynol â bywydau go iawn, nid fel dioddefwyr. Rwyf wedi cael fy nghalonogi'n arbennig gan y lleisiau gwrywaidd yr ydym wedi'u clywed yn cydnabod bod trais gan ddynion wrth wraidd y broblem hon ac, felly, bod gan ddynion ran bwysig i'w chwarae fel rhan o'r ateb.

Dyma'r ymdeimlad cyhoeddus yr ydym yn ceisio eu harneisio a'u harwain gyda'r strategaeth trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol. Mae menywod wedi dod o hyd i gynghreiriaid ymhlith dynion ers tro byd, fel y rhai yn eich plith chi sy'n hybu ymgyrch y Rhuban Gwyn yr ydym yn ei dathlu ar hyn o bryd. Mae'n rhaid i ni droi'r gefnogaeth honno nawr yn arweinyddiaeth sy'n ymestyn ar draws y gymdeithas gyfan, fel nad yw chwibanu ar fenywod, aflonyddu, cellwair rhywiaethol a gwrthrycholi yn darparu'r cerrig sylfaen y mae cam-drin, gorfodaeth, trais a llofruddiaeth yn digwydd arnyn nhw.

Rydym wedi cyflawni llawer yng Nghymru wrth fynd i'r afael â thrais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol, VAWDASV, ond cam-drin domestig sy'n lladd y mwyaf o fenywod rhwng 19 a 44 oed yn y DU. Dywedaf hynny eto, er mwyn caniatáu iddo dreiddio i'r cof: yn y DU, mae cam-drin domestig yn lladd mwy o fenywod rhwng 19 a 44 oed na chanser y fron. Mae cant a phymtheg o fenywod wedi cael eu lladd gan ddynion hyd yma eleni, a bydd un o bob pedair menyw yn profi gweithred o gam-drin domestig ac un o bob pump, ymosodiad rhywiol yn ystod eu hoes. Er y gallwn gydnabod yr hyn yr ydym wedi'i gyflawni, mae maint yr her a'r ymrwymiad y mae angen i bob un ohonom ni ei wneud yn amlwg yn sgil y ffaith honno; ffaith rwy'n siŵr ein bod ni i gyd yn benderfynol o'i newid.

Felly, sut bydd y strategaeth yn gwneud gwahaniaeth? Mae'r strategaeth hon wedi'i llunio ar bartneriaeth gryfach. Rydym wedi gweithredu gyda chryn dipyn o ymrwymiad rhwng partneriaid allweddol, yn statudol, yn y sector arbenigol, a gyda goroeswyr. Ond, mae angen inni gryfhau strwythurau arweinyddiaeth a llywodraethu er mwyn sicrhau bod gweithredu'n cael ei gydlynu a'i gyfeirio fel ein bod, gyda'n gilydd, yn cynnig mwy na chyfanswm ein rhannau.

Mae llawer o'r ymateb i VAWDASV yn syrthio ar ysgwyddau cyrff nad ydyn nhw wedi'u datganoli, fel yr heddlu neu'r gwasanaeth carchardai a phrawf. Os ydym ni am wneud i'n cyfraniadau ategu ei gilydd, os ydym am fod yn atebol i'n gilydd, yna mae arnom angen system lywodraethu a all ysgogi cydweithio go iawn. Mae hon, felly, yn strategaeth sector cyhoeddus Cymru gyfan y mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo iddi, ond hefyd cyrff perthnasol nad ydyn nhw wedi'u datganoli.

Bydd y bwrdd partneriaeth cenedlaethol sy'n rhan o'r trefniadau newydd hyn yn y strategaeth yn dwyn ynghyd bartneriaid datganoledig a rhai nad ydyn nhw wedi'u datganoli. Byddaf yn cyd-gadeirio'r bwrdd hwn gyda Dafydd Llywelyn, prif gomisiynydd heddlu a throseddu Cymru ar gyfer y pedwar heddlu. Trafodwyd y gwaith o ddatblygu'r dull glasbrint hwn yn y bwrdd plismona a phartneriaeth ddydd Iau 2 Rhagfyr, a gadeiriais, gydag ymrwymiad cryf i'r strategaeth newydd yn cael ei fynegi gan y pedwar prif gwnstabl, comisiynwyr yr heddlu a throseddu a'u partneriaid. Bydd y bwrdd hefyd yn cynnwys lleisiau grŵp amrywiol o oroeswyr i gyd-gynhyrchu ein hatebion a monitro ein cynnydd.

Mae mynd i'r afael ag aflonyddu ar y stryd yn rhan bwysig o'r strategaeth hon. Mae'n ganolog i'n barn, drwy leihau'r lefel gyffredinol a gwneud aflonyddu ar y stryd a'r agweddau sydd y tu ôl iddo yn fwy annerbyniol, ein bod yn lleihau'r tebygolrwydd cyffredinol o drais yn erbyn menywod a merched, cam-drin domestig a thrais rhywiol drwy herio'r casineb at fenywod sydd y tu ôl iddo.

Yn yr un modd, mae aflonyddu yn y gweithle yn cael effaith sylweddol ar gyfleoedd bywyd i unigolion; cydraddoldeb rhywiol yn ogystal â materion cydraddoldeb trawsadrannol fel hil, anabledd a LHDTC+. Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid cymdeithasol i fynd i'r afael ag aflonyddu yn y gweithle.

Gan ddysgu o ddulliau iechyd cyhoeddus, byddwn yn gweithio gyda chyflawnwyr i herio a chefnogi'r rhai sy'n cam-drin i atal a hwyluso newid parhaus yn eu hymddygiad.

Rydym eisiau parhau i ddatblygu ein gwaith gyda gweithwyr proffesiynol i'w paratoi i adnabod, herio a chyfeirio achosion o VAWDASV drwy raglenni fel 'gofyn a gweithredu' a'r 'adnabod ac atgyfeirio i wella diogelwch', neu IRIS, cynllun sy'n ymgysylltu ag ymarferwyr cyffredinol ar y rheng flaen, ond byddwn hefyd yn cryfhau ein hymgyrchoedd ymwybyddiaeth y cyhoedd ehangach i adlewyrchu ein pwyslais ar atal.

Byddwn yn hwyluso newid ar lefel cymdeithas gyfan drwy arwain trafodaeth gyhoeddus i ddad-normaleiddio trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol a'r agweddau sy'n eu cefnogi.

Yn olaf, Dirprwy Lywydd, rwyf eisiau tynnu sylw at agwedd gydgynhyrchiol y strategaeth. Bydd lleisiau goroeswyr o wahanol gymunedau a chefndiroedd yn rhan annatod o ddatblygu ein strategaeth mewn ffordd sy'n gallu gweithio yn y byd go iawn. Bydd gwrando ar y lleisiau amrywiol hynny yn ein helpu ni i ddod o hyd i atebion sy'n adeiladu ar gryfderau goroeswyr.

Mae hon yn strategaeth drawslywodraethol gydag ymgysylltiad a chefnogaeth weithredol gan gydweithwyr gweinidogol ym maes addysg, iechyd, tai, llywodraeth leol a'r economi. Yn arbennig o berthnasol i'r strategaeth fu'r dilyniant i'r adroddiad 'Everyone's Invited', gydag arolygiad estyn i fod i adrodd yn fuan, a disgwyliadau o ran y rhan y bydd y cwricwlwm newydd yn ei chwarae mewn swyddogaeth gadarnhaol yn natblygiad perthnasoedd iach a pharchus rhwng ein plant a'n pobl ifanc.

Wrth ddatblygu'r strategaeth hon, fe'n cefnogwyd gan gyfraniad nifer o randdeiliaid. Yn amlwg, rydym ar gam ymgynghorol, felly rydym yn parhau i fod yn agored i'r ymatebion a fydd yn deillio o'r ymgynghoriad hwn, ond rwy'n ffyddiog ein bod wedi ffurfio sylfaen gref iawn ar gyfer y strategaeth hon, a galwaf ar yr Aelodau i ymrwymo eu cefnogaeth i'w chyflawni. Bydd y rhai sy'n agored i drais yn erbyn menywod a merched, cam-drin domestig a thrais rhywiol yn disgwyl hyn gennym wrth i ni ymdrechu i Gymru fod y lle mwyaf diogel i fyw i fenywod a merched, lle mae gan bob un ohonom hawl i fyw heb ofn.