Iawn. Diolch, Llywydd. Am y tro cyntaf erioed, mae'r ddeddfwriaeth sydd i'w thrafod yn cydgrynhoi'r rheolau ar gyfer etholiadau lleol yn ddwyieithog, ac mae wedi ei theilwra'n benodol i etholiadau Cymru a'n masnachfraint ein hunain. Hoffwn i ddiolch i'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am ystyried y ddau ddarn mawr hyn o ddeddfwriaeth, am dynnu sylw at eglurder y dogfennau ategol, ac am groesawu'r gwaith o gydgrynhoi'r gyfraith yn y maes hwn.

Roedd y rheolau presennol sy'n rheoli trefniadau gweinyddu ein hetholiadau yn gweithio'n dda ar y cyfan, ac yn sicrhau bod ein prosesau etholiadol yn dryloyw ac yn deg. Ond, cawson nhw eu llunio ar sail Cymru a Lloegr a'u hysgrifennu yn Saesneg yn unig. Mae Rheolau Etholiadau Lleol (Prif Ardaloedd) (Cymru) 2021 a Rheolau Etholiadau Lleol (Cymunedau) (Cymru) 2021 yn cydgrynhoi'r gyfraith yn y maes hwn lle bo angen, yn moderneiddio'r iaith ac yn ei gwneud yn fwy hygyrch. Yn bwysicaf oll, mae'r offerynnau statudol hyn yn gwneud y newidiadau ymarferol i'r rheolau ar gyfer etholiadau cynghorau yng Nghymru, sydd eu hangen oherwydd y fasnachfraint newydd sydd wedi ei chynnwys yn Neddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021.

Dyma fydd y tro cyntaf i bobl ifanc 16 ac 17 oed a dinasyddion tramor cymwys gael pleidleisio mewn etholiadau llywodraeth leol yng Nghymru. Mae'r rheolau yr ydym ni'n eu trafod yn benllanw cyfnod manwl o ymgynghori a ddechreuodd gyda datganoli cyfraith etholiadol i Gymru, a'r ddogfen ymgynghori 'Diwygio etholiadol ym maes llywodraeth leol yng Nghymru' yn 2017. Er bod y rhan fwyaf o'r arferion sy'n sicrhau bod ein hetholiadau'n rhedeg yn ddidrafferth yn aros yr un fath, bydd rhai rheolau newydd pwysig yn cael eu cyflwyno, a bydd llawer ohonyn nhw yn helpu i'w gwneud yn haws sefyll fel ymgeisydd.

Bydd gan ymgeiswyr mewn etholiadau lleol y dewis i beidio â chyhoeddi eu cyfeiriad cartref, os byddan nhw'n dymuno. Mae'n rhaid i swyddogion canlyniadau wneud trefniadau i ymgeiswyr gyflwyno eu papurau enwebu yn electronig. Bydd ymgeiswyr mewn prif etholiadau cyngor yn cael hunan-enwebu ac ni fydd angen iddyn nhw gael enwau 10 o danysgrifwyr etholwyr lleol mwyach. Bydd ymgeiswyr mewn etholiadau cynghorau cymuned hefyd yn cael hunan-enwebu, ac ni fydd angen iddyn nhw gael enwau dau danysgrifiwr etholwyr lleol.

Bydd angen i ymgeiswyr gynnwys manylion aelodaeth pleidiau gwleidyddol yn ystod y 12 mis blaenorol ar ffurflenni enwebu. Bydd hyn yn darparu gwybodaeth ychwanegol bwysig i'r etholwyr. Mae'r rheolau newydd wedi cadw'r fformiwlâu presennol sy'n gysylltiedig â nifer yr asiantau pleidleisio a chyfrif a gaiff fod yn bresennol yn y cyfrif. Mae'r rhain wedi eu cadw yng ngoleuni'r ymatebion i'r ymgynghoriad a'r hyn a ddysgwyd o gynnal cyfrifiadau etholiad y Senedd y llynedd. Edrychaf ymlaen at glywed barn yr Aelodau.