1. Datganiad gan y Prif Weinidog: Diweddariad ar COVID-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:03 pm ar 22 Rhagfyr 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 2:03, 22 Rhagfyr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am y datganiad, Brif Weinidog, a hefyd am y gallu i mi a'n llefarydd iechyd, Rhun ap Iorwerth, gael ein briffio gan aelodau o'r gell cyngor technegol. A gaf fi ddweud yn gyffredinol fod fy mhlaid yn credu mai cyflwyno mesurau diogelwch rhagofalus mewn ffordd gymesur yw'r peth iawn i'w wneud o ystyried yr ansicrwydd sylweddol rydym yn dal i'w wynebu mewn perthynas ag effaith bosibl yr amrywiolyn omicron a'r potensial i'r effaith fod yn sylweddol mewn rhai senarios.

Ynghylch y modelu y cyfeirioch chi ato gan Brifysgol Abertawe, y gwelsom beth ohono yn y sesiwn friffio, a gaf fi ofyn pryd y gallwch gyhoeddi hwnnw? Credaf ei bod yn bwysig o ran cyfathrebu'r cyd-destun rydych yn gwneud y penderfyniadau hyn ynddo fod y cyhoedd yn gallu gweld drostynt eu hunain y gwahanol senarios a fu'n gefndir i'ch penderfyniadau. A allech ddweud ychydig mwy am y modelu a wnaed, fel y dywedoch chi, ar wahanol senarios o ran difrifoldeb, ond hefyd, yn enwedig o ystyried yr ansicrwydd ynghylch difrifoldeb y clefyd, hyd yn oed yn y senarios lle mae lefel y difrifoldeb yn isel, fel roeddech yn ei awgrymu yn eich ymateb cynharach fod cynnydd sylweddol o hyd yn y nifer sy'n mynd i'r ysbyty oherwydd y nifer uchel iawn o achosion ac yn wir, yn y modelu a welais—uchafbwynt uwch nag a welsom o'r blaen—o ran achosion a hyd yn oed o ran niferoedd sy'n mynd i'r ysbyty?

Nawr, mewn perthynas â'r wybodaeth ddiweddaraf ynglŷn â difrifoldeb, mae rhywfaint o newyddion cadarnhaol wedi dod i'r amlwg, rwy'n meddwl, yn ystod yr ychydig oriau diwethaf, o Dde Affrica, am y posibilrwydd o effaith 80 y cant yn ysgafnach yr amrywiolyn o ran y nifer sy'n mynd i'r ysbyty ac yn wir, y nifer lai sy'n mynd i'r ysbyty ac yn datblygu clefyd difrifol. Mewn perthynas ag adroddiad Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU—y credaf fod crynodeb ohono wedi'i ryddhau yn answyddogol—a ydych wedi gweld unrhyw ran o'r wybodaeth honno eto, Brif Weinidog? A sut rydych chi'n ystyried peth o'r wybodaeth sy'n cael ei rhyddhau i'r cyhoedd? Mae'n bwysig cydnabod bod cafeatau, hyd yn oed yn adroddiad Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU, sy'n nodi, fel y dywedwch, y bydd nifer uchel o achosion o hyd os yw'r trosglwyddiad yn uchel iawn ac yn wir, bydd rhai pobl yn dal i fynd yn sâl ac angen mynd i'r ysbyty.

O ran y sefyllfa gyda staff y GIG, a ydych wedi modelu'r effaith bosibl honno? A pha mor bwysig yw hynny wrth ddod i'ch penderfyniad ynglŷn â'r lefel 2 addasedig hon rydych yn ei chyflwyno? A phe baech wedi cael ymateb cadarnhaol gan y Trysorlys, mewn perthynas â'r cais am gymorth ffyrlo, a fyddech chi, Brif Weinidog, yn dewis polisi gwahanol ac yn edrych ar lefel uwch o ddiogelwch nag y credwch y gallwch ei wneud wrth gydbwyso'r gwahanol fanteision iechyd cyhoeddus yn erbyn y costau cymdeithasol ac economaidd a dynol ehangach sy'n gysylltiedig â'r mesurau diogelwch hynny?

Ychydig o gwestiynau penodol. Fe'ch clywais yn ailadrodd yr hyn a ddywedoch chi yn y gynhadledd i'r wasg, ynghylch rheoliad 18B—y ddirwy i gyflogeion nad ydynt yn gweithio gartref pan fyddant yn gallu gwneud hynny. Nid wyf eto wedi gallu darganfod yr union ddirwy benodol a gyflwynwyd yn gynharach. Os na allwch wneud hynny yn awr, efallai y gallech ddweud wrthym pa bryd y crëwyd y ddyletswydd benodol honno yn flaenorol, yn hytrach na'r ddyletswydd gyffredinol i aros gartref oni bai bod gennych esgus rhesymol. Ac o ran y cyfathrebu, byddai'n ddiddorol clywed yr hyn a ddywedodd y TUC yng nghyfarfod y bartneriaeth gymdeithasol. Ychydig oriau yn ôl roeddent yn trydar,

'Mae dirwyo gweithwyr sy'n cael eu gorfodi i mewn i'r gwaith gan eu penaethiaid yn bolisi gwael' ac roeddent yn dal i'ch annog i ailfeddwl y bore yma. Felly, a ydych wedi cael sgwrs ddiweddarach gyda TUC Cymru, ac a yw eu safbwynt mewn perthynas â hynny wedi newid?

A wnewch chi ddweud rhywbeth ynglŷn â champfeydd llai, i roi'r sicrwydd iddynt, er eu bod yn llai o faint, y gallant fanteisio ar hyblygrwydd o fewn y rheoliadau—os nad yw 2m yn bosibl, y gallant roi mesurau lliniaru eraill ar waith?

Ar y rheolau newydd, o bosibl, o ran cysylltiadau agos a defnyddio'r profion llif unffordd, a wnewch chi egluro: a ydym yn sôn am gysylltiadau cartref neu gysylltiadau agos neu'r ddau yn yr achos hwnnw?

Ac mewn perthynas â gweithwyr iechyd, oherwydd bod amrywiolyn omicron yn fwy trosglwyddadwy, a allwch roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am y cynnydd tuag at ddarparu masgiau FFP3 gradd uwch i weithwyr gofal iechyd? A chan y bydd llawer o weithwyr gofal iechyd wedi cael eu trydydd pigiad atgyfnerthu yn gynharach, a fyddant yn cael blaenoriaeth mewn perthynas ag unrhyw bedwaredd don o bigiadau atgyfnerthu yn y dyfodol?

A ble rydym ni arni yn y drafodaeth am frechu byd-eang? Rydym yn sylweddoli pa mor bwysig yw hynny yn sgil ein profiad o omicron wrth gwrs. Mae'r Senedd wedi pasio cynnig pwysig, a gyflwynwyd gan Heledd Fychan, fy nghyd-Aelod, yn ein hatgoffa, oni bai ein bod yn cael ein brechu ym mhobman, nid ydym yn ddiogel yn unman, ac mae hynny'n sicr wedi'i gadarnhau gan ddigwyddiadau'r dyddiau diwethaf.