Part of the debate – Senedd Cymru am 4:20 pm ar 12 Ionawr 2022.
Diolch yn fawr iawn am eich holl gyfraniadau defnyddiol iawn. Fel y dywedodd Jane Dodds, rydym i gyd wedi dod drwy'r un storm COVID, ond nid ydym wedi bod yn rhwyfo yn yr un cwch; rwy'n credu bod honno'n alegori ddefnyddiol iawn. Credaf ei bod yn arbennig o ddefnyddiol fod Jane Dodds wedi sôn am goelcerthi dyledion a'r dyledion etifeddol sy'n pwyso'n drwm ar ysgwyddau pobl. Er enghraifft, tynnodd Shelter sylw at y ffaith bod pobl a gronnodd ôl-ddyledion rhent flynyddoedd yn ôl yn dal i gael eu hatal rhag mynd ar y rhestr o bobl sy'n aros am dai cymdeithasol, ac mae honno'n enghraifft dda iawn o sut y mae'n anodd iawn i bobl ar incwm isel ddod allan o ddyled ar ôl mynd iddi. Mae'n iawn os oes gennych ddyledion mawr iawn, mae'r banc yn fodlon rhoi mwy i chi bryd hynny, ond nid dyna fel mae hi i'r bobl rydym yn sôn amdanynt yma.
Diolch, Altaf, am dynnu sylw at y cysylltiad rhwng iechyd ariannol ac iechyd meddwl, a'r effaith anghymesur y mae hyn yn ei chael ar allu pobl i weithredu a dod allan o ddyled. Hefyd, credaf eich bod wedi codi pwynt pwysig ynglŷn â sut y mae gwir angen gwybodaeth dda i ddeall cymhlethdod y dyledion y mae pobl yn eu dioddef, oherwydd bydd yr uned data cydraddoldeb yn dod â'r holl faterion hyn at ei gilydd fel bod gennym well dealltwriaeth o'r cysylltiad, er enghraifft, rhwng dyled ac oedran neu statws unigolion, a ydynt yn anabl, a ydynt yn ifanc, pa fath o lety y maent yn byw ynddo. Felly, credaf fod hwnnw'n bwynt pwysig iawn ac rwy'n siŵr y bydd gan y Gweinidog ddiddordeb mawr yn hynny.
Fel y dywedodd Altaf, mae pobl yn disgwyl i bob Llywodraeth weithredu, boed yn Llywodraeth y DU neu Lywodraeth Cymru, ac nid ydynt yn disgwyl i bobl wneud dim mewn argyfwng o'r fath. Ac i droi at yr hyn a ddywedodd Sioned, fod yr holl broblemau a oedd gan bobl eisoes, eu bod eisoes mewn dyled cyn y pandemig, ond bod hyn wedi'i waethygu gan y pandemig, gan dynnu sylw at y ffaith y gallem fod yn wynebu lefelau tlodi Fictoraidd, sy'n frawychus iawn. Felly, mae dyled broblemus yn cynyddu'r anghydraddoldebau sydd eisoes yn bodoli yn ein cymdeithas, ac mae bod yn un o'r gwledydd cyfoethocaf yn y byd a gweld pobl yn gorfod mynd heb eitemau o fwyd er mwyn gwresogi eu cartref yn gwbl annerbyniol.
Rwy'n credu bod Sarah Murphy wedi rhoi enghreifftiau penodol defnyddiol iawn i ni hefyd o sut y mae'r pandemig a'r argyfwng dyled yn effeithio ar bobl yn ei hetholaeth hi, ac mae'n bwysig iawn edrych ar y mater ar lefel fanwl fel y mae hi wedi'i wneud. Credaf fod y disgrifiad o'r bobl nad oeddent yn gallu mynd i'r siop leol i ychwanegu credyd at eu cardiau ynni hyd yn oed—roedd yn rhaid iddynt apelio at elusen y cwmnïau ynni i anfon credydau ynni atynt, fel y gallent gadw'r golau ymlaen a chael rhywfaint o wres, a phoeni am y gost wedyn. Credaf fod Sarah hefyd wedi sôn am y rôl bwysig y gall undebau credyd ei chwarae a'r ffaith nad oes unrhyw gyfranddalwyr trydydd parti; maent yn edrych ar bobl fel bodau dynol, ac mae'r arian y maent yn ei drin yn parhau i gylchredeg mewn cymunedau lleol. Mae'r rhain yn bwyntiau pwysig iawn am yr economi sylfaenol.