Part of the debate – Senedd Cymru am 3:40 pm ar 19 Ionawr 2022.
Cynhelir y ddadl hon ar y prynhawn pan fo pob un ohonom wedi cael cyfle i ofyn cwestiynau i'n Gweinidog iechyd. Felly, ar flaen ein meddyliau mae gennym y meysydd darpariaeth iechyd lle gallwn i gyd gytuno bod angen inni wneud yn well, boed hynny'n anhwylderau bwyta, ADHD, colli clyw, presgripsiynu cymdeithasol, neu, yn gynharach, mynychais gyfarfod ar ganser yr ofari a gynhaliwyd gan Mark Isherwood. Ar yr holl bethau hyn mae angen inni wneud yn well, ac ni fyddai neb yn y Senedd yn anghytuno â hynny. Felly, rhaid imi ailadrodd nad yw peidio â newid yn opsiwn i ni. Ein dyletswydd yw sicrhau ein bod yn ail-lunio gwasanaethau'n gyson i ddiwallu anghenion ein poblogaeth yn well, a'n bod yn darparu'r gwerth gorau gydag adnoddau cyfyngedig yn gyson. Cefais fy ngeni yn yr oes pan oedd pobl yn cael tynnu eu tonsiliau a'u hadenoidau fel mater o drefn pan oeddent yn saith oed, ac roedd mynd â phlentyn o ofal ei rieni ar gyfer rhywbeth y profwyd ei bod yn ymyrraeth gwbl ddibwrpas, oni bai bod problemau penodol iawn, yn brofiad trawmatig i blentyn.
Felly, fel gyda COVID, mae angen inni ddilyn y dystiolaeth wyddonol ddiweddaraf, ac mae'r arbenigwyr yn dweud wrthym yn glir iawn mai HPV sy'n achosi 99.7 y cant o ganserau serfigol. Dyna pam ein bod yn cynnig y brechlyn HPV i rai yn eu harddegau er mwyn difa'r feirws HPV ac fel na all achosi canserau serfigol yn y dyfodol, pan fydd y bobl sydd wedi elwa o'r brechlyn wedi tyfu'n oedolion. Felly, rhaid inni gydnabod bod y sgriniad serfigol wedi newid yn sylweddol. Mae'n llawer mwy sensitif, yn llawer mwy cywir ac mae bellach yn edrych yn gyntaf am bresenoldeb HPV. A thrwy leihau'r cyfnod o amser pan gaiff menywod eu sgrinio, mae'n ei gwneud yn bosibl rhyddhau amser i ganolbwyntio ar y lleiafrif bach o'r boblogaeth fenywaidd sy'n peri pryder, lle mae ganddynt HPV yn bresennol yn eu celloedd a gallant fod yn elwa o sgriniadau gwell byth i sicrhau, pe baent yn datblygu canser serfigol, y bydd yn cael ei ganfod yn gynharach.
Treuliais flynyddoedd lawer o fy mywyd, cyn imi ddod yn Aelod o'r Senedd, yn ceisio helpu i gynyddu cyfraddau sgriniadau canser ceg y groth. Felly, rwy'n siomedig iawn, er gwaethaf yr holl dystiolaeth a gyflwynwyd gan Cancer Research UK ac Ymddiriedolaeth Canser Ceg y Groth Jo, fod Laura Jones wedi penderfynu ei bod am barhau i gyflwyno datganiad barn am y wybodaeth anghywir a roddwyd i bobl. Nid yw hyn yn iawn. Ydy, mae'n Wythnos Ymwybyddiaeth o Sgrinio Serfigol yr wythnos hon, ac mae'n wythnos bwysig iawn, am mai'r bobl y mae angen inni ganolbwyntio arnynt yw'r bobl nad ydynt byth yn dod am sgriniad canser. Y math o bobl rydym yn sôn amdanynt yw pobl sydd â chyfrifoldebau gofalu ac nad oes ganddynt rywun y gallant adael eu plentyn gyda hwy er mwyn mynd am sgriniad, pobl sydd mewn gwaith ar drefniant dim oriau ac felly'n methu cymryd amser o'u gwaith er mwyn mynd am eu hapwyntiad sgrinio.
Felly, un o'r ffyrdd y gallwn elwa o'r ffrwydrad hwn o gyhoeddusrwydd i stori eithaf diangen yw canolbwyntio ar sut y gallwn wella cyfraddau'r menywod ifanc sy'n dod i gael eu sgrinio, neu sy'n cael sgriniad canser. Ac rwyf am ganolbwyntio'n benodol ar y peilot sgrinio yn y cartref sydd wedi bod ar y gweill yng Ngholeg King's Llundain, mewn ardal lle ceir lefelau rhagweladwy o isel o bobl yn mynd i'r apwyntiad sgrinio rheolaidd oherwydd—