Mae cyfyngiadau diweddaraf Llywodraeth Lafur Cymru wedi bod yn ddadleuol, yn anghyson ac yn llawn o fylchau sydd wedi achosi niwed di-ben-draw i economi ein gwlad, yn ogystal â'n diwydiant lletygarwch hanfodol, unigolion, busnesau a sefydliadau, sydd i gyd wedi cael eu taro'n galed gan y gyfres hon o gyfyngiadau. Ar ôl wythnosau o alwadau'r Ceidwadwyr Cymreig i lacio'r cyfyngiadau hyn, ac fel y dywedodd Huw Irranca, hyd yn oed os oedd o'r 12 rhes uchaf yn stadiwm y mileniwm, rwy'n falch fod Cabinet Llywodraeth Lafur Cymru o'r diwedd wedi rhoi cynllun ar waith ar 14 Ionawr. Fodd bynnag, mae arnom angen mwy na hyn a mwy o sicrwydd wrth symud ymlaen.

Fe wnaeth Llywodraeth Lafur Cymru geisio atal y cyhoedd rhag ymweld â'n lleoliadau lletygarwch yn y cyfnod cyn y Nadolig, ac eto roedd y cymorth a ddarparodd yn druenus. Gwariodd tafarndai a bwytai filoedd o bunnoedd ar fwyd ac roedd ganddynt stociau da ar gyfer cyfnod yr ŵyl, ac mae llawer ohono wedi'i wastraffu gan greu cost i'r gadwyn gyflenwi ehangach. Yr hyn sydd hyd yn oed yn anos i'r unigolion a'r busnesau a gafodd eu dal gan y cyfyngiadau hyn yw dysgu bod Llywodraeth Lafur Cymru yn dal i eistedd ar gronfa o arian parod, arian parod sydd i fod yno i gefnogi ein busnesau lleol a'r diwydiannau cysylltiedig sydd wedi cael eu taro gan y cyfyngiadau hyn. O'r gronfa gwerth £500 miliwn, £120 miliwn yn unig sydd wedi'i ddarparu i fusnesau. Mae'r ffigur hwn yn annigonol iawn, o ystyried bod Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno cyfyngiadau ar adeg pan fo'r busnesau hyn yn brysur fel arfer.

Dros gyfnod y Nadolig a'r flwyddyn newydd, aeth miliynau o bunnoedd allan o Gymru, gydag unigolion yn teithio i Loegr i fwynhau dathliadau'r Nadolig a'r flwyddyn newydd, i gyd ar adeg pan oedd rhai busnesau yng Nghymru, megis clybiau nos, ar gau ac eraill dan gyfyngiadau llym. Cyflwynwyd y cyfyngiadau hyn gan ddarogan gwae, a'r cyfan y maent wedi'i wneud yw darogan gwae i economi ein gwlad. Mae'n bryd dysgu byw gyda COVID yn awr, fel y mae Llywodraeth y DU wedi'i nodi heddiw, wrth inni ddechrau dychwelyd i normalrwydd. A gobeithio y bydd y Gweinidog yn nodi'n eglur beth fydd llwybr Llywodraeth Cymru yn ôl i fel oedd hi cyn y pandemig.

Oherwydd llwyddiant cyflwyno'r pigiad atgyfnerthu, mae 90 y cant yn llai o gleifion wedi cael eu derbyn i ysbytai'r DU. Yng Nghymru, mae dwy ran o dair o bobl wedi cael pigiad atgyfnerthu, sy'n dangos, oherwydd ymdrechion diflino staff y GIG, meddygon teulu a fferyllwyr a pharodrwydd y cyhoedd, y dylai Cymru allu cefnu ar gyfyngiadau bellach, ac nid yw ond yn iawn inni ganmol Llywodraeth Cymru ar y modd y cyflwynwyd y pigiadau atgyfnerthu. Mae COVID wedi dwyn llawer o fywydau ac rwy'n cydymdeimlo â'r holl bobl sydd wedi colli anwyliaid a ffrindiau. Rhaid inni ddysgu o gamgymeriadau'r pandemig. Rhaid inni gael ymchwiliad COVID penodol yng Nghymru a chredaf y dylai Llywodraeth y DU newid ei safbwynt yma ac annog Cymru a Phrif Weinidog Cymru i gynnal ein hymchwiliad cyhoeddus ein hunain yma yng Nghymru. 

Gobeithio ein bod bellach yn cefnu ar COVID. Rydym wedi gwneud yr aberth i gadw'r cyhoedd yn ddiogel, ond mae'n rhaid inni roi gobaith i bobl yn awr. Rhaid i'r wasg roi'r gorau i godi bwganod ac mae'n rhaid i bob Llywodraeth ddechrau'r broses o lywodraethu'r wlad a mynd i'r afael â materion heblaw COVID. Mae gennym ddyletswydd i roi eu rhyddid yn ôl i bobl, a rhoi gobaith yn ôl i bobl, ledled Cymru ac ar draws y wlad. Hoffwn annog pob Aelod i gefnogi ein cynnig y prynhawn yma. Diolch, Ddirprwy Lywydd.