Diolch i'r Aelodau am nodi'r rôl y gall ac y mae awdurdodau lleol yn ei chwarae. Maent yn hanfodol i'n helpu yn y cynlluniau gweithredu hyn y gallwn eu gwneud yma yng Nghymru, nid Llywodraeth Cymru yn unig, ond gan weithio gyda llywodraeth leol a'r trydydd sector hefyd. Mae cyhoeddiadau pellach ar y ffordd gan Lywodraeth Cymru ar ein grant cymorth i aelwydydd.

Mae'n hanfodol ein bod yn edrych ar ein cronfa cymorth dewisol gyda'r £14.7 miliwn ychwanegol ar gyfer y flwyddyn ariannol gyfredol ac fel y galwyd amdano, rydym yn gweithredu i barhau â'r hyblygrwydd hwnnw, gan ganiatáu mwy o daliadau a thaliadau mwy mynych i bobl yr effeithiwyd arnynt gan yr argyfwng costau byw a diddymu'r codiad o £20 i'r credyd cynhwysol. Ond rydym hefyd wedi ailsefydlu ein cymorth tanwydd gaeaf o'r gronfa cymorth dewisol ar gyfer cartrefi oddi ar y grid, grantiau trwsio boeleri tan ddiwedd mis Mawrth 2022, ac fel y galwyd arnom i'w wneud, rydym yn cynnal ymgyrch genedlaethol i chwyddo'r niferoedd sy'n cael budd-daliadau cenedlaethol, gan sicrhau bod pobl yn cael y cymorth ariannol y mae ganddynt hawl iddo. Unwaith eto, fel y soniwyd, credyd pensiwn, mae'n hanfodol fod gennym yr ymgyrch honno, gan weithio gyda'r comisiynydd pobl hŷn. Mewn gwirionedd, arweiniodd ein hymgyrch ym mis Mawrth y llynedd at gynnydd enfawr o £651,000 a mwy yn yr hyn a hawliwyd gan y rhai sydd â hawl i gael budd-daliadau. Rwy'n annog Llywodraeth y DU yn gryf i gynnal ymgyrch debyg, fel y mae Gweinidogion yr Alban wedi'i wneud hefyd, i leddfu'r pwysau ariannol y maent yn eu hwynebu.

Hoffwn ddweud 'diolch' yn gyflym iawn i'r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol. Roedd eich adolygiad o ddyled yn hollbwysig—ac fe wnaethom ymateb iddo'n gadarnhaol yr wythnos diwethaf—ac mae gennych ymchwiliad ar y ffordd i dlodi tanwydd. Mae uniondeb eich gwaith wedi helpu i lywio a llunio ein hymateb i'r materion hollbwysig hyn, a chredaf fod hynny'n rhan o'r hyn y mae cynnig Plaid Cymru yn galw amdano, ein bod i gyd yn gweithio gyda'n gilydd fel hyn i wneud y gwahaniaeth y gallwn ei wneud yng Nghymru. Oherwydd mae gennym gyflog cymdeithasol mwy hael yng Nghymru, drwy fentrau fel ein cynllun gostyngiadau'r dreth gyngor, presgripsiynau am ddim, effaith gadael arian ym mhocedi dinasyddion Cymru. A chrybwyllwyd y gronfa cymorth i denantiaid—y gronfa cymorth i denantiaid sy'n werth £10 miliwn—sydd bellach nid yn unig yn cefnogi'r sector preifat, ond tenantiaid tai cymdeithasol hefyd sy'n ei chael hi'n anodd ad-dalu ôl-ddyledion rhent sylweddol. Unwaith eto, wrth wrando ar yr holl bwyntiau a wnaed yn y ddadl hon y prynhawn yma, ein cronfa gynghori sengl, gwasanaethau integredig yn ystod chwe mis cyntaf eleni, i helpu pobl unwaith eto i hawlio incwm ychwanegol. A rhaid inni beidio ag anghofio ein cynllun cymorth hunanynysu, sydd wedi helpu pobl nad ydynt yn gallu gweithio oherwydd ei bod yn ofynnol yn gyfreithiol iddynt hunanynysu, ac mae bron i £29 miliwn wedi'i hawlio hyd yma.

Hoffwn gydnabod yn olaf fod ein cytundeb cydweithio gyda Phlaid Cymru wedi ein galluogi i ymrwymo i ehangu'r ddarpariaeth o brydau ysgol am ddim. Soniwyd am hynny yn y ddadl hon, ond mae gweld 196,000 ychwanegol o blant oed cynradd yn elwa o'r cynnig o bryd ysgol iach am ddim yn hollbwysig o ran y ffordd y mae Cymru'n ymateb i'r argyfwng costau byw. Rydym hefyd yn symud ymlaen mewn perthynas â chyllid ar gyfer gofal plant i fwy o deuluoedd, pan fydd rhieni mewn addysg, ac yn edrych hefyd ar ymestyn cymorth drwy addysg cyfrwng Cymraeg.

Mae gennym fesurau eraill. Mae gennym y warant i bobl ifanc, mae gennym y cyflog byw go iawn, yr ymrwymiad i ymestyn hwnnw gyda'r Prif Weinidog a'r Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol yn ysgrifennu at bob corff cyhoeddus i'w hannog i arwain drwy esiampl, ac mae ein rhaglen Cartrefi Clyd yn creu budd ers 2010-11 i 67,100 o aelwydydd a llawer mwy.

Felly, fy mhwynt olaf yw bod y mentrau hyn yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau aelwydydd incwm isel, ond wrth i brisiau ynni godi a chwyddiant gynyddu, rydym yn ymwybodol fod angen inni wneud mwy. Felly, rwy'n trefnu cynhadledd bord gron gyda rhanddeiliaid allweddol, gan ddwyn ynghyd yr holl randdeiliaid a chyd-Weinidogion ar 17 Chwefror, gan ymateb yn bendant iawn i alwadau yn y cynnig hwn heddiw i benderfynu beth arall y gallwn ei wneud gyda'r ysgogiadau polisi sydd ar gael i ni, a datblygu'r cynllun gweithredu a fydd yn cefnogi aelwydydd ledled Cymru sydd mewn perygl gwirioneddol o niwed ariannol.

Ond mae'n rhaid inni barhau i wneud y sylwadau cryfaf ochr yn ochr â'r Alban a Gogledd Iwerddon i Lywodraeth y DU, sydd wedi profi pa mor greulon o ddifater yw hi ynglŷn â'r heriau y mae pobl yn eu hwynebu. Felly, a wnaiff y Ceidwadwyr Cymreig, os ydynt yn cefnogi'r cynnig hwn, ymuno â ni i gefnogi'r sylwadau a gyflwynwn i Lywodraeth y DU? Eich cyfrifoldeb chi yn awr, os ydych yn cefnogi ein cynnig, yw gwneud hynny, ymuno â ni a chefnogi ein sylwadau i Lywodraeth y DU. Cefnogwch hwy i wneud yn siŵr eu bod yn rhoi cymorth ychwanegol i gynlluniau fel y gostyngiad cartrefi cynnes—