Diolch, Llywydd. Ddoe, fel y nodwyd gan nifer o fy nghyd Aelodau, roedd y genedl yn dathlu canmlwyddiant yr Urdd. Ac fel y clywsom drwy ganu gwych ein Llywydd, fel rhan o'r dathliadau, bu pobl o bob oed yn rhan o her lwyddiannus yr Urdd i dorri dwy record y byd gan ganu 'Hei Mistar Urdd'.

Imi, roedd yr her yn crynhoi yn berffaith cryfder mawr yr Urdd, sef rôl y sefydliad o ran hyrwyddo'r Gymraeg fel iaith fyw, hwyliog sy'n perthyn i bawb, rhywbeth sydd yr un mor berthnasol a phwysig heddiw ac yr oedd pan sefydlwyd y mudiad yn ôl yn 1922 gan Syr Ifan ab Owen Edwards. Fel y nododd mewn rhifyn o Cymru'r Plant yn 1922:

'Yn awr mewn llawer pentref, a bron ym mhob tref yng Nghymru, mae'r plant yn chwarae yn Saesneg, yn darllen llyfrau Saesneg, ac yn anghofio mai Cymry ydynt.'

Nod y mudiad felly oedd amddiffyn y Gymraeg mewn byd lle roedd y Saesneg yn fwy fwy dominyddu bywydau plant Cymru. Dros y degawdau a ddilynodd, aeth y mudiad o nerth i nerth, gan arwain at sefydlu Eisteddfod yr Urdd a gwersylloedd Llangrannog, Glan Llyn a bellach Caerdydd, ynghyd a llu o weithgareddau, gan gynnwys clybiau chwaraeon, cyfleoedd gwirfoddoli a gwaith dyngarol. Yn fwy diweddar, chwaraeodd ran blaenllaw o ran cefnogi ffoaduriaid o Afghanistan ynghyd a sicrhau mynediad i bawb i'r Urdd drwy gynnig aelodaeth am £1 i blant a phobl ifanc sy’n derbyn cinio ysgol am ddim.

Wrth i'r mudiad esblygu, mae miliynau o blant a phobl ifanc Cymru wedi elwa o waith y mudiad. Ac oherwydd yr esblygu hwn, mae'r mudiad yr un mor bwysig a pherthnasol heddiw ac yr oedd yn 1922. Dymunwn pob llwyddiant i'r mudiad ar gyfer y 100 mlynedd i ddod.