7. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Effaith COVID ar addysg

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 26 Ionawr 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 5:00, 26 Ionawr 2022

(Cyfieithwyd)

Ein nod drwyddi draw oedd gwneud y mwyaf o ddysgu a lleihau tarfu ar ein pobl ifanc, ac nid ydym wedi gwneud hynny ar ein pen ein hunain, wrth gwrs. Rwyf am ddiolch i'n holl bartneriaid, yr holl staff addysg yng Nghymru, am eu hymdrechion eithriadol yn ystod y pandemig. Rydym yn deall yn iawn y pwysau ychwanegol y mae ysgolion yn ei wynebu ar hyn o bryd. Darparais ddiwrnodau cynllunio ar ddechrau'r tymor hwn i helpu i ystyried y mesurau y byddai eu hangen yn ystod yr wythnosau hyn i gadw ein pobl yn ddiogel.

Rydym yn ymwybodol o'r pwysau y mae COVID wedi'i greu ar staffio; Ddirprwy Lywydd, rydym yn parhau i weithio'n agos gydag awdurdodau lleol ac asiantaethau cyflenwi i helpu i leddfu hyn. Yn nhymor yr hydref, gwnaethom ddarparu 400 o athrawon newydd gymhwyso mewn swyddi cyflogedig mewn ysgolion ac rwy'n falch iawn ein bod wedi gallu ymestyn hynny y tymor hwn hefyd. Rydym wedi cynorthwyo ysgolion a lleoliadau eraill i ymateb i'r pwysau uniongyrchol hwn, ond mae angen inni edrych ar yr effeithiau hirdymor hefyd, Ddirprwy Lywydd, yn enwedig ar les a chynnydd dysgwyr, pethau y mae rhai o'r Aelodau wedi sôn amdanynt. Felly, mae ein cynllun adnewyddu a diwygio yn canolbwyntio ar gefnogi system addysg wedi'i hadfywio a'i diwygio, system wydn ag iddi ffocws sy'n rhoi iechyd a lles corfforol a meddyliol dysgwyr wrth wraidd ei dull o weithredu. Ac mae'r dull hwnnw'n gwbl ganolog i'n cwricwlwm newydd.

Mae'r gwaith paratoi ar gyfer y cwricwlwm yn parhau, boed yn waith y rhwydwaith cenedlaethol ar gynllunio a chynnydd, yn fwyaf diweddar yr adnoddau newydd ar asesu, y buddsoddiad sylweddol mewn dysgu proffesiynol—. Mae mwy i'w wneud i sicrhau bod hynny mor hygyrch â phosibl i'n gweithlu, yn bendant, a byddwn yn gweithio gyda hwy ar hynny. Ac rwy'n edrych ymlaen at y gynhadledd y byddaf yn ei chael gyda phenaethiaid ymhen ychydig wythnosau ar baratoi ar gyfer y cwricwlwm.

Ond gwyddom hefyd, Ddirprwy Lywydd, fod llawer o ddysgwyr, yn enwedig y rhai mewn blynyddoedd arholiadau, yn profi gorbryder—a hynny am resymau y byddem i gyd yn eu deall—ac mae rhai'n teimlo eu bod wedi ymddieithrio oddi wrth addysg. Mae'r cyllid o £24 miliwn a gyhoeddais cyn y Nadolig yno i gynorthwyo dysgwyr mewn blynyddoedd arholiad i gael y cyngor ychwanegol a'r cymorth personol y bydd eu hangen arnynt. Rydym eisoes wedi ymrwymo, yn ystod y flwyddyn ariannol hon—. Mewn gwirionedd, y ffigur yw gwerth £230 miliwn o gyllid ychwanegol i ymdrin â COVID, yn ogystal â ffigurau cyfatebol o gyllid yn y flwyddyn cyn hynny.

Rydym wedi clywed nifer o'r Aelodau heddiw yn gwneud pwyntiau am fesurau diogelwch mewn ysgolion. Fel y clywsoch chi fi'n dweud ddoe, ein cyngor clir gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yw bod angen ychydig wythnosau eto arnom i allu bod yn sicr o'r patrwm. Rydym wedi bod yn gwbl glir mai dyna yw ein blaenoriaeth. Rwyf wedi clywed mwy nag un Aelod yn dweud heddiw fod dysgwyr yng Nghymru wedi colli mwy o amser ysgol nag mewn rhannau eraill o'r DU. Er enghraifft, credaf mai dadansoddiad teg o'r data yng Nghymru yn erbyn y data yn Lloegr, os mynnwch, yw bod y darlun yn debyg ar y cyfan a bod pob rhan o'r DU yn wynebu her weddol debyg o ran ei maint. Y gwir amdani, Ddirprwy Lywydd, yw na ellir dadansoddi'r darlun yn fanwl. Yn Lloegr, adroddir am absenoldebau disgyblion mewn arolwg gwirfoddol ac maent yn cael tua 50 y cant, 60 y cant, o'r wybodaeth yn ôl fel mater o drefn. Yng Nghymru, cawn 100 y cant fel mater o drefn, felly mae ein dealltwriaeth yn llawer cliriach yng Nghymru.

Fel y clywsoch chi fi'n dweud ddoe, Ddirprwy Lywydd, ar 10 Chwefror, pan ddaw'r pwynt adolygu nesaf, rydym yn gobeithio cadarnhau y bydd ysgolion yn gallu dechrau symud tuag at eu fframweithiau lleol—dull cenedlaethol sy'n adlewyrchu amgylchiadau lleol. Ac rwy'n gofyn i ysgolion yn y cyfamser weithio gyda'u hawdurdodau lleol, gyda'u cynghorwyr iechyd cyhoeddus, i baratoi ar gyfer y pwynt hwnnw.

Gwnaeth nifer o'r Aelodau bwynt am awyru, gan gynnwys Heledd Fychan wrth gyflwyno gwelliant Plaid Cymru. Rwy'n falch y dylai fod gan bob ystafell ddosbarth yng Nghymru fonitor carbon deuocsid bellach, sy'n helpu staff i nodi mannau a allai fod wedi eu hawyru'n wael. Rydym wedi darparu cyllid sylweddol ar ddechrau'r flwyddyn hon i gefnogi gwaith cynnal a chadw ysgolion i ymateb i rai o'r heriau hynny, boed yn hidlyddion aer newydd ac unedau trin aer ac yn y blaen. Mae'r cyngor gan y gell cyngor technegol ar ddechrau'r wythnos hon yn pwysleisio mai awyru yw'r ymyrraeth bwysicaf, a bod rôl i ddyfeisiau glanhau aer mewn amgylchiadau penodol ochr yn ochr â hynny. Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd camau syml fel gwella'r systemau mecanyddol neu osod offer awyru yn helpu i gylchdroi'r aer, ond mewn achosion lle nad yw hynny'n ddigon, mae'r cyngor newydd gan y gell cyngor technegol yn cefnogi'r defnydd o'r hidlyddion aer ychwanegol hynny. Ond byddwn yn cyhoeddi canllawiau dros y dyddiau nesaf i gynorthwyo ein hawdurdodau lleol i fuddsoddi yn y rheini lle mae angen.

Yn olaf, Ddirprwy Lywydd, ar fater ariannu, dyma fyth y mae'r Blaid Geidwadol yn ei lledaenu'n barhaus, a chysylltaf fy hun â'r pwyntiau a wnaeth Heledd Fychan am y modd y mae buddsoddiad fesul disgybl yn gymharol debyg at ei gilydd rhwng Cymru a Lloegr. Mae'r ffigurau y mae'r blaid Dorïaidd wedi bod yn dibynnu arnynt i wneud y ddadl hon oddeutu degawd oed neu fwy erbyn hyn—degawd. Bydd Aelodau a fu yma dros y cyfnod hwnnw yn cofio bod y Blaid Geidwadol, bryd hynny, yn dadlau dros doriad o 12 y cant yn y gyllideb addysg. Mae'r ffigurau'n deillio o'r dyddiau hynny; nid ydynt yn gyfredol o bell ffordd. Mae'r Sefydliad Polisi Addysg wedi dweud wrthym ein bod ni yng Nghymru yn buddsoddi'n fwy a mwy blaengar yn yr ymateb i COVID.

Rwyf am orffen, Ddirprwy Lywydd, drwy ddweud ein bod ni yng Nghymru yn hynod ffodus o gael gweithlu addysg proffesiynol ac ymroddedig iawn, sydd wedi ymrwymo i les a chynnydd ein pobl ifanc, ac rwy'n ddiolchgar iawn i bawb sydd wedi gweithio gyda ni, ac sy'n parhau i weithio gyda ni, i gadw Cymru'n dysgu ac i gadw Cymru'n ddiogel.