8. Dadl Plaid Cymru: Bil Etholiadau Llywodraeth y DU

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 26 Ionawr 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru 5:50, 26 Ionawr 2022

(Cyfieithwyd)

Mae pobl ddall a rhannol ddall yn profi cyfres unigryw o heriau wrth bleidleisio. Mae'r weithred ymarferol o bleidleisio, rhoi croes mewn lle penodol ar ddarn o bapur, yn ymarfer gweledol yn y bôn. Mae'n galw am allu i leoli'r blychau, darllen enwau'r ymgeiswyr a gwneud marc ar y papur. Mae'r darpariaethau presennol a ddarperir ym mhob gorsaf bleidleisio i ganiatáu i bobl ddall a rhannol ddall bleidleisio yn cynnwys papur pleidleisio print bras y gellir ei ddefnyddio i gyfeirio ato a dyfais bleidleisio gyffyrddadwy. Ond yn ymarferol, oherwydd yr anallu hwn i ddarllen enwau'r ymgeiswyr ar y papur pleidleisio, mae'r rhan fwyaf o'r 350,000 o bobl ddall a rhannol ddall yn y DU ar hyn o bryd yn ei chael yn amhosibl pleidleisio heb orfod rhannu eu pleidlais gyda chydymaith neu swyddog llywyddu yn yr orsaf bleidleisio, ac yn aml gwelant fod yn rhaid iddynt ddweud yn uchel pwy yw'r ymgeisydd y maent eisiau pleidleisio drosto. O ganlyniad, er ei bod yn 150 mlynedd yn 2022 ers i Ddeddf Bleidleisio 1872 sicrhau'r hawl i bleidleisio'n gyfrinachol, nid yw'r mwyafrif llethol o bobl ddall a rhannol ddall yn gallu arfer yr hawl hon. Ond yn hytrach na datblygu ffordd newydd o bleidleisio'n annibynnol, mae'r Bil Etholiadau hwn yn gwanhau'r gwarantau sydd eisoes yn bodoli mewn deddfwriaeth ar gyfer pobl ddall a rhannol ddall, gan ganiatáu i swyddogion canlyniadau unigol, yn hytrach na'r Llywodraeth, wneud y penderfyniad ynghylch yr hyn sydd i'w ddarparu, a chreu loteri cod post o'r ddarpariaeth.

Ni ddylid tanseilio hawl neb i bleidleisio. Mae pawb sy'n gymwys i bleidleisio yn haeddu cael gwneud hynny, ond hefyd dylent allu disgwyl i'w Llywodraethau eu hannog i wneud hynny, eu galluogi i wneud hynny a dileu unrhyw rwystrau a allai eu hatal rhag gwneud hynny. O dan yr wyneb, nid yw'r Bil yn ddim mwy na dull ymosodol o atal pleidleiswyr rhag pleidleisio; tacteg adweithiol, warchodol, gyfarwydd i dawelu dadleuon, i ddifreinio'r rhai a allai bleidleisio dros wahanol fathau o gynrychiolaeth a pholisïau a phŵer cynhaliol y breintiedig. Rhaid inni wneud popeth yn ein gallu yng Nghymru i rwystro'r Bil hwn rhag cael ei weithredu. Diolch.