3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Lansio’r Gronfa Integreiddio Rhanbarthol newydd ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:10 pm ar 1 Chwefror 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 3:10, 1 Chwefror 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi, Gareth, ac mae hi'n hyfryd eich gweld chithau yn y cnawd hefyd. Rwyf i o'r farn ei bod hi'n bwysig iawn i ni sicrhau bod y fframwaith canlyniadau yn rhywbeth y byddwn ni'n canolbwyntio llawer iawn arno. Yr holl bwynt yn hyn o beth yw y mae'n rhaid i ni weld pethau y gellir eu cyflawni nhw ar ddiwedd y broses hon. Yr hyn sy'n gwbl amlwg yw'r gydberthynas rhwng iechyd a gofal, fel roeddech chi'n dweud. Mae hwnnw'n rhywbeth yr ydym ni wedi bod yn ymwybodol iawn ohono. Dyna pam y bu i ni gyflwyno cyfle i integreiddio yn fwy clòs nôl yn 2014, gyda'r Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant, ac wrth gwrs, mae holl ymagwedd Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol yn ymwneud ag atal ac integreiddio hirdymor hefyd. Felly, mae'r pethau hynny i gyd ar waith, a da o beth yw gweld bod Llywodraeth y DU yn dal i fyny o'r diwedd â'r athroniaeth honno a'r dull hwnnw o weithredu ac rydym ni'n gweld agwedd, o leiaf, ar hynny'n cael ei datblygu yn y Bil sy'n mynd drwy San Steffan ar hyn o bryd.

Yr hyn sy'n amlwg yw ein bod ni wedi mynd ffordd bell iawn oherwydd yr hyn y gwnaethom ni ei ddysgu drwy gynlluniau'r gronfa gofal integredig a chynlluniau'r gronfa drawsnewid. Eto i gyd, rydym ni'n awyddus iawn i ddysgu rhai o'r gwersi a eglurwyd ac a nodwyd, fel roeddech chi'n ei awgrymu, gan yr archwilydd cyffredinol. Rydym ni'n ystyried pob un o'r pwyntiau sydd wedi eu gwneud: canllawiau cynnar, a dyna pam rydych chi'n gweld y canllawiau hyn yn cael eu cyhoeddi heddiw, aliniad llawer o gronfeydd byrdymor, felly rydym ni wedi cael gwared â sawl gwahanol sianel ariannu yma ac rydym ni wedi rhoi'r cyfan mewn un pecyn, i leihau dyblygu, a chryfhau'r trefniadau llywodraethu hynny, yn ogystal â chraffu gwell, cytuno ar ganlyniadau allweddol, dysgu ar y cyd; mae hynny i gyd yn cael ei ymgorffori erbyn hyn yng ngham nesaf y gronfa integreiddio rhanbarthol.

Rydych chi'n sôn am yr anawsterau o ran rhyddhau cleifion o ysbytai; nid oes neb yn fwy ymwybodol o'r broblem nag yr wyf i. Rydym ni'n parhau i fod mewn sefyllfa o fod ag o gwmpas 1,000 o bobl yn ein hysbytai ni sy'n barod i fynd adref. Mae hynny'n ymwneud â'r rhyng-gysylltiad hwnnw rhwng yr ysbytai a'r angen i gael pobl allan i'w cymunedau, gan sicrhau bod pobl yn siarad â'i gilydd. Mae'r Dirprwy Weinidog a minnau wedi bod yn cyfarfod yn wythnosol gydag awdurdodau lleol i sicrhau bod pawb o'r un feddwl, i sicrhau bod pawb yn deall yr hyn sydd angen ei wneud yn y cyswllt hwn. Rwy'n credu ei bod hi'n werth tanlinellu, yn debyg iawn, mai'r angen am barch tuag at y bobl sy'n rhoi'r gofal hwnnw yn ein cymunedau ni yw ystyr hyn, ac mae hynny'n golygu eu bod nhw'n cael cyflog teilwng. Dyna pam y byddwn ni, o fis Ebrill ymlaen, yn cyflwyno'r cyflog byw gwirioneddol, sy'n ymrwymiad maniffesto y byddwn ni'n ei gyflawni o fis Ebrill—rwy'n falch iawn o weld hynny'n digwydd—a dechrau'r broses honno, i roi parch i'r bobl hynny sy'n gwneud gwaith mor deilwng yn ein cymunedau ni.

Ni waeth pa mor wael ac anodd yw hi yng Nghymru, fe allaf i eich sicrhau chi ei bod hi gryn dipyn yn waeth yn Lloegr. Rwy'n credu iddi fod yn hynod ddiddorol i ni wylio, yn y dyddiau diwethaf, sut y digwyddodd y tro pedol hwn o ran brechiadau a dweud nawr nad oes yn rhaid atal swyddi pobl sy'n gweithio yn y GIG nad ydyn nhw wedi cael eu brechu. Ond mae hi'n rhy hwyr; maen nhw wedi troi carfan gyfan o weithwyr gofal allan, felly os oedd yna broblem o'r blaen, mae'r broblem hyd yn oed yn waeth nawr yn Lloegr. Wrth gwrs, rydym ni mewn sefyllfa lle rydym ni eisoes â niferoedd uchel iawn o'n gweithwyr gofal ni wedi cael eu brechu; fe hoffem ni weld mwy ohonyn nhw'n cael brechiad atgyfnerthu, ond mae hi'n bwysig iawn ein bod ni'n parhau i bwyso ar bobl.

Wrth gwrs, mae llawer o enghreifftiau gennym ni eisoes o bethau fel ysbyty yn y cartref ym mhob rhan o Gymru. Holl ddiben hyn yw cymryd yr arferion gorau hynny a gweld sut y gallwn ni eu hymgorffori nhw a'u cyflwyno nhw ledled Cymru. Y mathau hynny o enghreifftiau, mae llawer o'r rhain gennym ni yng Nghymru eisoes, ond ystyr hyn yw ymgorffori'r hyn sy'n gweithio yn dda.