Part of the debate – Senedd Cymru am 6:11 pm ar 15 Chwefror 2022.
Diolch, Llywydd, ac rwy'n diolch i'r Aelodau am eu diddordeb a'u cyfraniadau heddiw, ac mae'n amlwg iawn y parch sydd gan bob un ohonom ni at waith yr heddlu a'r hyn y maen nhw'n ei wneud yn ein cymunedau ledled Cymru, yn amlwg yn rhan gwbl allweddol o'n teulu gwasanaeth cyhoeddus, gan weithio gyda byrddau iechyd, cynghorau lleol a phartneriaid eraill.
Fe wnaf ymateb i rai o'r pwyntiau penodol sy'n ymwneud â'r cynnig sydd o'n blaenau heddiw. Yn gyntaf oll, cafodd y pwynt ei godi ynghylch datganoli plismona. Wrth gwrs, fe wnaeth Llywodraeth Cymru hi'n glir ein bod yn cefnogi datganoli plismona. Dyma'r unig wasanaeth brys nad yw wedi'i ddatganoli, ac rwy'n credu y byddai unioni hyn yn galluogi cydweithio cryfach â'r gwasanaethau brys eraill yng Nghymru. A byddai hefyd yn galluogi i ddeddfwriaeth yn y dyfodol sy'n effeithio ar blismona a diogelwch cymunedol yng Nghymru gael ei addasu'n briodol i'n hamgylchiadau yng Nghymru, a byddai'n amddiffyniad rhag gwneud newidiadau deddfwriaethol nad yw'r Senedd yn cytuno â nhw.
Mae'r pwynt ynghylch adolygu'r fformiwla yn bwysig iawn, ac ar hyn o bryd mae adolygiad o'r fformiwla honno ar y gweill, gyda Gweinidogion Llywodraeth y DU wedi cadarnhau eu bwriad i gwblhau'r gwaith hwn cyn yr etholiad cyffredinol nesaf. Mae'r Swyddfa Gartref yn cydnabod bod fformiwla ariannu bresennol yr heddlu yn hen ac nad yw nawr yn adlewyrchu'n gywir y galwadau ar blismona, ac mae wedi ymrwymo i gyflwyno fformiwla newydd sy'n dosbarthu'r cyllid grant craidd yn deg ac yn dryloyw i'r 43 o heddluoedd yng Nghymru a Lloegr. Felly, mae cam technegol yr adolygiad nawr ar y gweill, a bydd hynny'n cyflwyno cynigion ar gyfer trefniadau ariannu newydd, ac mae grŵp sector uwch a grŵp cyfeirio technegol wedi'u hymgynnull gyda chynrychiolaeth gan y sector plismona ac arbenigwyr perthnasol i arwain ar ddatblygu'r fformiwla. Bydd y Swyddfa Gartref yn gweithio'n agos gyda'r sector drwy gydol yr adolygiad, a bydd unrhyw gynigion yn amlwg yn destun ymgynghoriad llawn. Ond mae'n bwysig i ni fod barn y Senedd hon a Llywodraeth Cymru yn cael ei chymryd at wraidd yr adolygiad hwnnw.
Rydym ni'n parhau i weithio gyda'r heddlu i nodi a datblygu unrhyw gyfleoedd y gwelwn ni yma yng Nghymru, fel sydd wedi'i nodi gan ein hymrwymiad i gynyddu ein 500 o swyddogion cymorth cymunedol i 600 o swyddogion. Ac rydym ni'n parhau i egluro ein cefnogaeth i ddatganoli plismona, fel y dywedais i, fel y gallwn ni gyflawni yn erbyn anghenion, blaenoriaethau a gwerthoedd Cymru.