1. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i leihau'r perygl o lifogydd ar yr A4042 ger pont Llanelen? OQ57710

Diolch. Yn y blynyddoedd diwethaf, rydym wedi gwella'r systemau draenio presennol yn Llanelen i helpu i gyflymu adferiad a'r amserlen ar gyfer ailagor yr A4042 pan fydd llifogydd yn digwydd. Eleni, byddwn hefyd yn cyflawni cam 1 arweiniad ar arfarnu trafnidiaeth Cymru i nodi opsiynau mwy hirdymor i helpu i fynd i'r afael â'r problemau llifogydd.

Diolch am eich ymateb, Weinidog, ac ydy, mae’r A4042, y mae pont Llanelen yn rhan ohoni, yn gefnffordd hanfodol i gerbydau symud ar draws sir Fynwy. Mae'n bwysicach byth erbyn hyn gan ei bod yn galluogi cleifion i gyrraedd i Ysbyty Athrofaol y Faenor o ogledd Gwent a de Powys.

Nawr, fel y gwn eich bod chi'n gwybod, Weinidog, mae llifogydd ger pont Llanelen wedi bod yn broblem barhaus. Yn wir, caewyd y bont unwaith eto yn sgil llifogydd o ganlyniad i'r stormydd a welodd y DU yn ddiweddar iawn. Nid yn unig fod hyn yn tarfu ar drigolion, ond mae hefyd yn cynyddu amseroedd teithio ambiwlansys i ysbyty'r Faenor, fel y nodais, ac mewn argyfyngau meddygol o'r fath, gall oedi arwain at ganlyniadau difrifol.

Rwy'n croesawu proses yr arweiniad ar arfarnu trafnidiaeth Cymru, a fydd yn digwydd yfory, rwy'n credu, a byddaf yn ymuno fel rhanddeiliad ac rwy’n croesawu hynny. Felly, a gaf fi ofyn a yw Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddod o hyd i ateb parhaol i'r broblem, ac a fyddwch yn mynd i'r afael â'r broblem ar unwaith ar ôl i'r mesurau lliniaru posibl gael eu nodi? Dywedaf hynny gan y gall prosesau'r arweiniad ar arfarnu trafnidiaeth Cymru gymryd blynyddoedd lawer, ac mae'n bwysig mynd i’r afael â hynny'n gyflym.

Wel, ydy, fel y mae’r Aelod yn nodi, mae’r bont yn Llanelen yn safle y cydnabyddir ei bod yn agored i lifogydd, ac mae'n cau weithiau pan fo stormydd neu law trwm. Mae’r sefyllfa yno wedi gwella ar ôl gwaith draenio, ac mae’r ffordd bellach wedi ailagor yn gynt nag yn y gorffennol o ganlyniad i'r gwaith hwnnw.

Mae proses yr arweiniad ar arfarnu trafnidiaeth Cymru, fel y gwyddoch, i fod yn broses feddwl agored—ni ddylai ddechrau gyda chanlyniad mewn golwg. A dyna un o'r problemau a welsom yn gyson o ran y ffordd y mae'n gweithio, a dyna un o'r newidiadau yr ydym am eu sicrhau—nodi problemau trafnidiaeth a gweithio drwy atebion. Ond fel y dywedwch, mae’r gweithdy'n dechrau yfory, felly gadewch inni weld i ble mae’r broses honno yn ein harwain.

Gyda llifogydd a thywydd garw cynyddol o ganlyniad i newid hinsawdd, rydym yn cydnabod, wrth gwrs, y byddwn yn gweld mwy o stormydd a mwy o seilwaith yn agored i effeithiau'r tywydd. Ac rwy'n siŵr y bydd yr Aelodau wedi nodi'r adroddiad ddydd Llun gan Banel Rhynglywodraethol y Cenhedloedd Unedig ar y Newid yn yr Hinsawdd, a oedd yn adroddiad sobreiddiol a brawychus, ac a ddywedai wrthym fod y sefyllfa gyda newid hinsawdd yn waeth nag a feddyliom, a bod y cyfle i adeiladu cymdeithas â mwy o allu i wrthsefyll y newid yn yr hinsawdd yn prysur ddiflannu. Ac un o’r cwestiynau y mae’n rhaid inni eu gofyn yw sut y mae diogelu ein seilwaith mewn cyd-destun o’r fath. Mae gennym gronfa ffyrdd cydnerth o £18.5 miliwn eleni. Rydym wedi gofyn i’r Comisiwn Seilwaith Cenedlaethol, fel rhan o’r cytundeb cydweithio â Phlaid Cymru, asesu sut i leihau effaith llifogydd ar seilwaith, ac mae’r adolygiad ffyrdd hefyd yn edrych ar rôl cynnal a chadw a rôl seilwaith wrth fynd i’r afael â’r newid yn yr hinsawdd.