Part of 1. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 1:54 pm ar 2 Mawrth 2022.
Iawn. Rwy'n cael fy nhemtio'n fawr i ddweud 'ie' ac eistedd. [Chwerthin.]
Yn bendant, rydym eisoes wedi gwneud rhywbeth yng Nghymru nad ydynt wedi’i wneud yng ngweddill y DU, sef sicrhau, drwy safon ansawdd tai Cymru, fod ein holl dai cymdeithasol yn cyrraedd lefel D y dystysgrif perfformiad ynni, EPC, sy’n uwch o lawer na'r hyn yr arferai fod. Dywedwyd wrthym dro ar ôl tro na fyddai hynny’n bosibl wrth inni ddechrau ar y daith honno, felly rwy’n falch iawn o ddweud, gydag un eithriad, ac rydym wedi’i dderbyn am resymau COVID, fod pawb arall wedi cyflawni hyn, a bydd yr un eithriad hwnnw wedi gorffen y broses honno erbyn diwedd y flwyddyn hon.
Felly, rydym eisoes yn cael trafodaethau â'n cynghorau a'n landlordiaid cymdeithasol ynghylch sut beth fydd safon ansawdd tai Cymru 2, a beth fydd yn ddisgwyliedig, a fyddwn yn gofyn iddynt gynyddu lefelau EPC tai i B neu A, beth fyddwn yn ei wneud gyda'r tai na ellir eu codi i'r safon honno a pha fesurau eraill y gellir eu rhoi ar waith. Rydym hefyd yn dysgu’r gwersi o safon ansawdd tai Cymru 1, oherwydd ar gyfer y rhan helaethaf o gartrefi, roedd yn llwyddiannus iawn, ond i rai cartrefi, nid oedd yn llwyddiannus ac arweiniodd at broblemau gydag anwedd dŵr a lleithder, y gwn y bydd yr Aelodau'n gyfarwydd â hwy, ac rwy'n sicr yn gyfarwydd â hwy yn fy etholaeth fy hun. Felly, rydym wedi dysgu’r wers honno. Rydym wedi rhoi’r rhaglen ôl-osod er mwyn optimeiddio ar waith i ganfod beth sydd ei angen ar bob tŷ yng Nghymru, felly pa gyfuniad o’r math o insiwleiddio, technoleg, y math o do ac ati sy’n ofynnol fel bod eiddo'n cyrraedd y sgôr EPC uchaf y gallant ei chyflawni.
Nid ydym ychwaith wedi cyhoeddi cynllun i olynu cynllun Arbed eto. Roedd cynllun Arbed yn dda iawn i lawer o bobl mewn tlodi tanwydd yng Nghymru, am ei fod yn darparu boeleri llawer mwy effeithlon yn lle rhai aneffeithlon iawn, ond roeddent yn dal i fod yn foeleri nwy ac roeddent yn dal i gyfrannu allyriadau carbon, felly nid ydym am wneud hynny, ond nid yw’n ddigon dweud, 'Fe rown ni bwmp gwres ffynhonnell aer i chi,’ oherwydd, fel rwyf wedi’i ddweud droeon yn y Siambr hon, mae hynny cystal â gwresogi’r cae y tu ôl i’ch tŷ ar gyfer rhai tai. Felly, mae angen y cyfuniad hwnnw arnom.
Fel y gwnaethom gyda safon ansawdd tai Cymru, byddwn yn gorsgilio’r gweithlu drwy’r prosiectau tai cymdeithasol, fel y gallwn gynnig grantiau i bobl yn y sector preifat wedyn, gan wybod beth fydd yn gweddu i’w math o dŷ a gwybod y byddwn yn cael gwerth da am arian. Credaf fod Aelod arall o grŵp Plaid Cymru ar fin gofyn cwestiwn ar y papur trefn i mi ynglŷn â rhai o'r problemau a gawsom, a'r hyn y ceisiwn ei wneud yw dysgu'r gwersi hynny, fel nad ydym yn gosod y math anghywir o ateb technolegol yn y math anghywir o eiddo. Felly, mae’r pethau hyn bob amser yn llwyddiannus iawn i’r rhan fwyaf o bobl sy'n eu cael, ond wedyn rydym wedi cael problemau gyda rhai tai, felly rydym yn ceisio dysgu’r gwersi hynny a sicrhau ein bod yn darparu'r ateb iawn yn y lle iawn. Felly, cyn bo hir, byddwn yn cyhoeddi safon ansawdd tai newydd Cymru er mwyn gwella hynny.
Mae gwaith i'w wneud yn y sector rhentu preifat i sicrhau bod gennym y cymelliadau cywir, fel nad yw pobl yn dod allan o'r sector ond yn sicrhau bod eu tai yn cyrraedd y safon, fel rwyf wedi'i nodi droeon, ac mae amrywiaeth o bethau eraill y gallwn eu gwneud ar gyfer perchen-feddianwyr, gan gynnwys defnyddio dull abwyd a ffon yn y system dreth leol, y byddwn am eu cyflwyno ar lawr y Senedd.