Diolch yn fawr i'r Torïaid am ddod â'r ddadl yma ger bron, ond hoffwn i ddechrau heddiw trwy eich hebrwng yn ôl ar daith hanesyddol—nid nôl i oes Dewi a'r seintiau cynnar, ond yn ddigon pell yn ôl i gyfnod pan oedd Tom Giffard yn gwisgo trywser byrion yr ysgol gynradd, i Gareth Davies yn bwyta'r Denbigh plum ar lin ei fam, i Jack Sargeant heb farf ac i fi gyda mwy o wallt ar dop fy mhen. Ie, nôl 22 o flynyddoedd i Ddydd Gŵyl Dewi cyntaf Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Yn y Siambr yn Nhŷ Hywel, fe wnaeth fy nhad arwain dadl yn cynnig bod Dydd Gŵyl Dewi yn dod yn ŵyl y banc. Dywedodd hyn wrth agor y ddadl 22 a diwrnod o flynyddoedd yn ôl: 

'Mae Dydd Gŵyl Dewi Sant yn fwy na dathliad. Hwn yw ein diwrnod cenedlaethol a’r diwrnod pan yr ydym ni, pobl Cymru, gartref ac ar draws y byd yn gallu dathlu ein gorffennol a’n presennol a chael hwb ar gyfer ein hymdrechion yn y dyfodol.'

Fe gafodd y cynnig gefnogaeth unfrydol lot bellach yn ôl na degawd, Tom Giffard. Fe gafodd e gefnogaeth unfrydol y Cynulliad, cefnogaeth o bob plaid, gan gynnwys y Ceidwadwyr Cymreig. Ond, yn 2002, wedi oedi a llusgo traed, fe wrthododd Paul Murphy, yr Ysgrifennydd Gwladol, gais y Cynulliad. Yn 2005, rŷm ni bellach nawr yn ail dymor y Cynulliad, a Peter Hain nawr yn Ysgrifennydd Gwladol. Fe ofynnodd fy nhad am ddiweddariad oddi wrth Rhodri Morgan. Ateb Rhodri oedd: