Diolch yn fawr, Llywydd. Rwy'n falch o agor y ddadl ar ein cyllideb derfynol ar gyfer 2022-23—cyllideb dair blynedd sydd wedi defnyddio pob cyfrwng i gryfhau gwasanaethau cyhoeddus, i fynd i'r afael â'r argyfyngau hinsawdd a natur, i wella cyfleoedd addysgol, ac i ymateb i'r argyfwng costau byw parhaus.

Unwaith eto, rydym wedi teimlo cyfres o amgylchiadau hynod o wahanol ac rwyf eisiau dechrau drwy ddiolch i bawb sydd wedi cyfrannu at y gyllideb, gan gynnwys cydweithwyr ar fy meinciau fy hun a meinciau eraill am eu cyfranogiad a'u cydweithrediad. Hoffwn hefyd gofnodi fy niolch i'n partneriaid ehangach, sydd hefyd wedi helpu i lunio'r gyllideb flaengar hon.

Mae hon yn gyllideb sy'n darparu bron i £2 biliwn o fuddsoddiad gwyrdd wedi'i dargedu i gryfhau ymateb Cymru i'r argyfyngau hinsawdd a natur; cyllideb sy'n sicrhau y bydd GIG Cymru yn cael £1.3 biliwn o gyllid uniongyrchol, gan ei helpu i wella o'r pandemig a'i alluogi i ddarparu gwasanaethau effeithiol yn y tymor hir; cyllideb sy'n darparu £0.75 biliwn yn ychwanegol i awdurdodau lleol i gefnogi gofal cymdeithasol, ysgolion a'r gwasanaethau hanfodol eraill a ddarperir mewn cymunedau lleol gan gynghorau lleol; cyllideb sy'n buddsoddi yn ansawdd adeiladau ysgolion drwy £900 miliwn o gyllid cyfalaf, gyda £320 miliwn ychwanegol i barhau â'r rhaglen hirdymor o ddysgu a diwygio addysg; a chyllideb sy'n ymateb i effaith economaidd chwyddiant cynyddol, gan gynnwys £7 miliwn i barhau i gefnogi pobl a theuluoedd sy'n agored i niwed ledled Cymru drwy'r gronfa cymorth dewisol.

Mae cymaint eisoes wedi newid ers i ni gyhoeddi ein cynlluniau ym mis Rhagfyr. Pan gyhoeddwyd y gyllideb ddrafft, yr oeddem ni'n dechrau gweld effeithiau'r argyfwng costau byw. Ers hynny, rydym wedi gweld y rhagolygon yn gwaethygu, gyda'r ymosodiad direswm ar Wcráin a'r argyfwng dyngarol enbyd sy'n esblygu'n gyflym yn cyfrannu ato. Cyn yr ymosodiad ar Wcráin, awgrymodd amcangyfrif Banc Lloegr y gallai chwyddiant gyrraedd uchafbwynt o tua 7 y cant yn y gwanwyn cyn dechrau gostwng, gan gynyddu'r effeithiau negyddol ar aelwydydd, busnesau a gwasanaethau cyhoeddus ledled Cymru. Ac roedd yn amlwg bod yn rhaid i ni weithredu. Gan adeiladu ar y camau gweithredu o fewn ein cyllideb ddrafft, roeddwn yn falch o gyhoeddi £162.4 miliwn ychwanegol yn 2022-23 o fewn y gyllideb derfynol hon fel rhan o becyn ychwanegol, gwerth mwy na £330 miliwn, i ymateb i'r argyfwng costau byw.