Part of the debate – Senedd Cymru am 5:37 pm ar 8 Mawrth 2022.
Wel, ceisiais wneud—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf i. Ceisiais eleni amlinellu rhywfaint o ddyfnder i'r hyn yr oeddem ni fel plaid yn barod i'w gyflwyno, ac rwyf wedi gwneud y pwyntiau hynny'n glir yn y Siambr hon ddwy neu dair gwaith. Ac yn y dyfodol, rwy'n bwriadu cyflwyno cyllideb amgen lawn, gan fy mod yn credu mai cyfrifoldeb gwrthblaid yw gwneud hynny. Yn anffodus, nid ydym yn gweld hynny'n rhy aml. Ond rydym, gyda'r adnoddau sydd gennym, yn cyflwyno pwyntiau ac achosion mor gryf ag y gallwn, fel y gwnaethom eu rhannu yn ein maniffesto.
Drwy gydol y broses hon, roeddem ni ar y meinciau hyn, fel yr wyf wedi'i rannu gyda chi, yn gwthio Llywodraeth Cymru i fynd ymhellach o ran ei chynlluniau cyllideb i fynd i'r afael â rhai o'r problemau hirsefydlog hynny yng Nghymru. Llywydd, er mwyn bod yn gryno, fel y dywedais yn gynharach, ni wnaf ailadroddaf y galwadau polisi, ond mae'n dal i fod yn wir bod nifer o faterion strwythurol a fydd yn parhau i rwystro ein hadferiad o'r pandemig ac yn cyfyngu ar allu'r Llywodraeth i gyflawni ei dyheadau.
Nid ydym yn gwrthwynebu'r gyllideb er mwyn gwrthwynebu'n unig, ac nid ydym ni, yn ôl pob sôn, yn bychanu Cymru, fel y mae rhai ar rai o'r meinciau eraill yn hoffi awgrymu. Yn hytrach, rydym wedi pwyso am y lefel o weithredu ac uchelgais sydd ei hangen i roi Cymru'n ôl ar y trywydd iawn. Nid dyna'r hyn y mae arnom ni ei eisiau, ond yr hyn y mae ar Gymru ei angen, oherwydd rydym i gyd yn ymdrechu i gael yr un peth: fel y dywedodd Llywodraeth Cymru, i adeiladu Cymru gryfach, wyrddach a thecach.
Fodd bynnag, er gwaethaf yr ymgysylltu y cyfeiriais ato'n gynharach, rwy'n siomedig nad yw Gweinidogion wedi gwrando ar y galwadau o'r ochr hon i'r Siambr. Fel yr wyf wedi dweud o'r blaen, mae Gweinidogion Cymru'n hoffi dadlau nad y nhw yw'r unig ffatri syniadau yn y lle hwn, ac, yn ôl ym mis Gorffennaf y llynedd, cynhaliodd y Gweinidog cyllid ddadl ar flaenoriaethau'r gyllideb i roi cyfle i Aelodau lunio'r paratoadau hynny, ond ni allaf gael gwared ar y teimlad bod Llywodraeth Cymru, fel arfer, wedi mynd am y dewis hawdd o fod â bargen gyda Phlaid Cymru. Ac oes, mae rhai rhannau o'r fargen—eich bargen—y gallwn ni eu croesawu'n gyffredinol, ond mae nifer o elfennau ohoni hefyd sydd, i bob golwg, yn cymryd arian o'r pethau y mae ar ein cymunedau eu heisiau a'u hangen.
Dirprwy Lywydd, gadewch i ni fod yn onest, er gwaethaf yr hyn yr ydym wedi'i glywed dro ar ôl tro gan Lywodraeth Cymru drwy gydol y broses hon, yr oedd y gyllideb yn fargen wedi'i chadarnhau cyn i'r inc ar y cytundeb cydweithredu hyd yn oed sychu. Ymunais â'r lle hwn bron i 12 mis yn ôl, gydag ymdeimlad o bwrpas a gobaith, ond yr oeddwn yn naïf wrth gredu y byddai ein cyfraniadau yn cael eu hystyried ac y gallwn i wneud gwahaniaeth gwirioneddol i gyfeiriad y Llywodraeth hon. Felly, rwy'n credu y gallai ac y dylai'r gyllideb fod wedi mynd ymhellach, gan gydnabod yr adnoddau sylweddol sydd ar gael i Lywodraeth Cymru gan Lywodraeth y DU, yn ogystal â'r setliad aml-flwyddyn y gofynnwyd amdano'n flaenorol gan Weinidogion yma ym Mae Caerdydd. Mewn gwirionedd, bydd angen i'r gyllideb fynd ymhellach, gan gydnabod y—. O mae'n ddrwg gennyf i. Dwi braidd yn fyddar. Dydw i ddim bob amser yn clywed pryd y bydd yr ymyriad—.