10. Dadl: Cyllideb Derfynol 2022-23

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:08 pm ar 8 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 6:08, 8 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Yn hollol gywir, ac enghraifft arall drwy gydol y pandemig yw'r ffaith ein bod ni wedi defnyddio llawer iawn o ofal a diwydrwydd yn y cymorth yr oeddem yn ei ddarparu i fusnesau ac, o ganlyniad, unwaith eto, nid ydych yn gweld y dileu twyll mawr hyn yr ydych yn ei weld dros y ffin. Felly, rydym yn gofalu am arian pobl, ac rwy'n credu y gallwch chi weld hynny yn y gyllideb yr ydym wedi ei chyhoeddi heddiw.

Fe wnaf i ddweud bod rhai cyfeiriadau wedi eu gwneud at y cyllid sydd ar gael i Lywodraeth Cymru. Mae'n gyfran Barnett os ydym yn lwcus. Rhan o'r broblem yw nad ydym yn cael ein cyfran lawn gan Lywodraeth y DU. Cyfeiriwyd at y prosiect HS2. Mae hyd yn oed dadansoddiad Llywodraeth y DU ei hun yn awgrymu y bydd y prosiect hwnnw'n niweidio Cymru, ac eto mae'n ei ystyried yn brosiect i Gymru a Lloegr ac nid ydym yn cael yr un geiniog o ganlyniad iddo.

Bu ceisiadau am ragor o arian i'w roi i'r GIG ar gyfer gwariant cyfalaf. Wel, mae'n ffaith, dros dair blynedd cyfnod y gyllideb yr ydym yn edrych tuag ato, ym mhob un flwyddyn, fod ein cyllid cyfalaf yn gostwng. Bydd yn llai bob blwyddyn nag ydyw eleni, felly mae'n amhosibl i ni ddarparu cyllid ychwanegol pan fydd gennym lai. Bydd ein cyllideb yn 2024-25 bron i £3 biliwn yn is na phe bai wedi cynyddu yn unol â'r economi ers 2010-11. Dychmygwch y gyllideb y byddem yn ei thrafod pe byddai'r arian ychwanegol hwnnw wedi bod ar gael i ni. Felly, wyddoch chi, rydym yn dal i weithredu mewn cyfnod cymhleth a heriol iawn.

Cyfeiriwyd at gyllid Ewropeaidd y prynhawn yma, ac, unwaith eto, mae hwn yn faes lle'r ydym ar ein gwaethaf yn llwyr. O dan gronfa adnewyddu cymunedol Llywodraeth y DU, dim ond £46 miliwn a gawn eleni, o'i gymharu â £375 miliwn o leiaf y byddem wedi ei gael o gronfeydd strwythurol yr UE o fis Ionawr 2021. Ni all neb fod yn iawn gyda hynny, nid hyd yn oed ar feinciau'r Ceidwadwyr. Mae hyn yn rhwygo Cymru yn wirioneddol, ac ni ddylai fod yn rhywbeth y gall unrhyw un ohonom fod yn gyfforddus nac yn fodlon ag ef.

Roeddwn i'n falch iawn o weld Mike Hedges yn gwneud ei alwad flynyddol am gyllideb amgen gan y Ceidwadwyr. Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at weld hynny y flwyddyn nesaf a chraffu arni. Ond byddaf i yn dweud fy mod i'n cofio amser, efallai mai 2014 oedd hi, pan osododd y Ceidwadwyr eu cyllideb amgen ddiwethaf a chafodd eu bysedd eu llosgi felly nid ydyn nhw wedi gwneud ers hynny, a hynny oherwydd eu bod nhw wedi dangos eu bod am wneud toriadau enfawr i addysg. Rwy'n credu mai 2014 oedd hi pan wnaeth y Ceidwadwyr ddarparu cyllideb amgen. [Torri ar draws.] 2010 oedd hi—iawn, rwyf i wedi fy nghywiro. Felly, mae'n amser hir ers i'r wrthblaid Geidwadol roi ei chynlluniau ar y bwrdd i bobl edrych arnyn nhw.

Ond hyd yn oed os na fyddwch yn gwneud hynny, o leiaf gwnewch rai awgrymiadau rhwng y gyllideb ddrafft a'r gyllideb derfynol ynghylch ble y byddwch yn ariannu eich galwadau am fuddsoddiad ychwanegol. Felly, rydym ni wedi clywed llawer o alwadau am fuddsoddiad ychwanegol ar draws y gyllideb y prynhawn yma gan y Ceidwadwyr ond dim un syniad rhwng cyhoeddi'r cyllidebau drafft a therfynol o ran y newidiadau y bydden nhw'n eu gwneud. Felly, efallai y gallwn ni weld rhywfaint o hynny y flwyddyn nesaf, ac rwy'n awyddus iawn i ymgysylltu â'r math hwnnw o syniadau oherwydd fy mod i'n credu bod y math hwnnw o her yn ddefnyddiol, ond mae angen cynlluniau priodol arnoch i graffu arnyn nhw. Ac o ran yr her i ni fynd ymhellach, wrth gwrs rydym ni eisiau mynd ymhellach, ond, wrth gwrs, mae hynny yn dibynnu ar gyllid gan Lywodraeth y DU i'n helpu i wneud hynny.

Nid wyf i eisiau bod yn rhy negyddol, oherwydd mae cymaint yn y gyllideb hon i'w ddathlu, yn enwedig, yn fy marn i, ein cefnogaeth i blant a phobl ifanc, oherwydd ein bod ni wedi bod yn awyddus iawn i sicrhau ein bod yn buddsoddi yn nyfodol y bobl ifanc hynny sydd wedi eu taro galetaf gan y pandemig. Ac fe welwch chi, yn destun cyffro arbennig, yn fy marn i, fuddsoddiad parhaus yn ein rhaglen brentisiaethau, a buddsoddiad parhaus mewn cyflawni ein gwarant i bobl ifanc. Bydd y ddau beth hynny'n gwbl hanfodol os ydym am sicrhau nad oes unrhyw berson ifanc yn cael ei adael ar ôl o ganlyniad i'r pandemig. Ac, wrth gwrs, mae'r gwaith ar y cyd yr ydym yn ei wneud gyda Phlaid Cymru yn bwysig iawn o ran prydau ysgol am ddim, a bydd y trafodaethau a gawsom gyda Jane Dodds ynglŷn â chefnogi'r rhai hynny sy'n gadael gofal ac sydd mewn gofal, wrth gwrs, yn gwneud gwahaniaeth enfawr i'r bobl ifanc hynny. Rwy'n credu mai dim ond da all ddod o'r trafodaethau blaengar hyn yr ydym ni'n eu cael.

Byddaf yn symud ymlaen yn awr, mae'n debyg, i ddechrau cloi drwy ddiolch i bawb a nododd sylwadau, a'r rhai sydd wedi cymryd rhan ac wedi cydweithredu drwy'r broses o bennu'r gyllideb. Unwaith eto, rydym wedi darparu cyllideb o dan amgylchiadau anodd iawn, gan dynnu sylw at y bartneriaeth waith gref sydd gennym yn y Senedd ac, wrth gwrs, ar draws cymdeithas ehangach Cymru. Ac ni fyddwn yn dymuno gorffen fy nghyfraniad heddiw heb gofnodi fy niolch diffuant i holl swyddogion Llywodraeth Cymru y mae eu sgiliau, eu gofal a'u proffesiynoldeb, a'u sylw i fanylion, yn amlwg iawn yn y gyllideb derfynol hon. Ac, mae'n rhaid i mi ddweud, eu bod nhw wedi mynd y filltir ychwanegol i gynhyrchu gwaith o'r ansawdd uchaf, datrys problemau cymhleth a meddwl yn greadigol, ac rwy'n ddiolchgar iawn iddyn nhw am hynny.

Felly, i gloi, mae'r gyllideb hon yn adlewyrchu'r hyn y gallwn ni ei gyflawni yng Nghymru drwy gydweithio i ddefnyddio pob ysgogiad sydd ar gael i ni. Rydym yn ymateb i'r pandemig a'r argyfwng costau byw sy'n dod i'r amlwg, gan gymryd y camau hanfodol sydd eu hangen i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd a natur, ac rydym yn cymryd camau i sicrhau ein bod nid yn unig yn cefnogi Cymru heddiw, ond yn llunio'n sylfaenol y Gymru yr ydym yn ei throsglwyddo i genedlaethau'r dyfodol.