11. Dadl: Setliad Llywodraeth Leol 2022-23

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:39 pm ar 8 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carolyn Thomas Carolyn Thomas Labour 6:39, 8 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Ocê. Iawn. Mae'n ddrwg gen i. Diolch. Ocê. Rwy'n datgan fy mod yn gynghorydd yn sir y Fflint. Yn ystod y ddadl ar y gyllideb, rydym wedi trafod pwysigrwydd y sector cyhoeddus o ran darparu gwasanaethau rheng flaen, cyfrannu at les y genedl a chyflogi pobl leol. Ynghyd â'r sector gofal iechyd, y cynghorau yw un o'r cyflogwyr mwyaf, gan ddarparu swyddi lleol mewn ardaloedd lleol. Ac rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru wedi diogelu llywodraeth leol gyda chynnydd o 9.4 y cant ar gyfartaledd, o'i gymharu â setliad cynghorau Lloegr o gynnydd o 6.9 y cant, a setliad tair blynedd i roi sefydlogrwydd a chymorth gyda chynllunio, yn enwedig ar ôl 10 mlynedd o gyni. Rwyf hefyd yn croesawu'r ffaith bod y Gweinidog wedi cadarnhau yn ystod y ddadl ar y gyllideb y bydd fformiwla ariannu llywodraeth leol yn cael ei ddadansoddi gan bwyllgor cyllid Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru.

Pan fyddwn yn cerdded yn ein cymunedau, gallwn weld buddion buddsoddiad Llywodraeth Cymru: ysgolion yr unfed ganrif ar hugain sy'n darparu amgylcheddau dysgu gwych; buddsoddiad mewn darpariaeth gofal; tai cyngor a thai cymdeithasol carbon isel a di-garbon; llwybrau mwy diogel yn y gymuned; cynlluniau teithio llesol sy'n annog cerdded a beicio i'r ysgol a siopau a mynediad i waith mewn amgylchedd glanach a mwy diogel. Mae Llywodraeth Cymru yn rhoi sylw dyledus i Ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol ac yn rhoi cynaliadwyedd ac adferiad gwyrdd wrth wraidd buddsoddi, gan roi sylw i natur a chreu meysydd ar gyfer bioamrywiaeth.

Mae'r argyfwng costau byw bellach yn un o'r materion mwyaf sy'n ein hwynebu ac rwy'n croesawu'r pecynnau cymorth a roddir gan Lywodraeth Cymru a'r £200 miliwn ychwanegol i gyflawni'r ymrwymiad i ymestyn prydau ysgol am ddim i bob plentyn ysgol gynradd ac ehangu gofal plant am ddim. Rwy'n dal i bryderu am gyllid ar gyfer cynnal a chadw priffyrdd—ac ni fyddwn yn fi heb sôn am hyn—a dirywiad parhaus ffyrdd, palmentydd a strwythurau fel pontydd yn dilyn 10 mlynedd o gyni a diffyg buddsoddiad. Mae seilwaith a achosir hefyd gan drychinebau naturiol hefyd yn broblem ddifrifol, ond rwy'n croesawu y £48 miliwn o refeniw ychwanegol a chyfanswm y buddsoddiad o £102 miliwn o gyfalaf a gyhoeddwyd yn ddiweddar i helpu i wella mesurau rheoli a lliniaru llifogydd. A hefyd yn ystod proses y gyllideb, soniodd y Gweinidog am £70 miliwn o gyllid cyfalaf ychwanegol eleni y gallwn ni hefyd ei ddefnyddio ar gyfer buddsoddi mewn priffyrdd, felly rwy'n croesawu hynny'n fawr—diolch i chi. Rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio gydag awdurdodau lleol drwy Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i fynd i'r afael â'r ôl-groniad. Dros y blynyddoedd, cafwyd rhai enghreifftiau da o gydweithio, gan gynnwys archwilio dulliau amgen o fenthyca darbodus. A hefyd, bydd yr adolygiad o adeiladu ffyrdd newydd yn gweld y bydd yr arian yn cael ei ailfuddsoddi yn y gwaith o gynnal a chadw ffyrdd presennol, a fydd i'w groesawu, yn ogystal â thrafnidiaeth gyhoeddus, wrth symud ymlaen. Diolch.