Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 9 Mawrth 2022.
Diolch yn fawr iawn, Mark, ac fe ddof at hynny yn fy araith y prynhawn yma. Rwy'n credu ei bod yn ddefnyddiol iawn, Rhun ap Iorwerth, eich bod wedi tynnu sylw at y ffilm a ddangosai'r hyn sydd wedi digwydd o ganlyniad i'n hymagwedd tîm Cymru tuag at y bobl a adawodd Affganistan, gyda rôl yr Urdd yn yr haf. Clywsom am hynny. Clywsom gan ffoadur o Affganistan a Siân Lewis o'r Urdd yn yr wylnos nos Sul. Roedd yn bwerus iawn.
Rhaid inni hefyd fynegi ein diolch i bawb, yr holl ymdrechion, yr holl gynigion o gymorth mewn cymunedau gan ein hetholwyr yn ogystal â chan ein hawdurdodau. Ddoe, buom yn gwylio'r anerchiad hanesyddol gan yr Arlywydd Zelenskyy i Dŷ'r Cyffredin, anerchiad pan soniodd am y rhyfel nad oeddent mo'i eisiau, na wnaethant ofyn amdano, am y rocedi'n dod i lawr, am ddim bwyd, am ddim dŵr, ac am blant a allai fod wedi byw. Siaradodd hefyd am yr Wcreniaid sydd wedi dod yn arwyr, am bobl yn rhwystro cerbydau arfog gyda'u dwylo, ac nid yw hyn yn realiti yr oedd unrhyw un ohonynt yn dymuno ei weld, a gwn fod pob un ohonom yn ymrwymo i wneud mwy i'w gydnabod ac ymateb iddo.
Felly, do, yr wythnos diwethaf, fe wnaethom gyhoeddi ein bod wedi darparu £4 miliwn mewn cymorth dyngarol i Wcráin. Fe wnaethom ei roi i'r Pwyllgor Argyfwng Trychinebau am eu bod yn cynrychioli 15 o elusennau cymorth mawr, ac roedd llawer ohonom yno ar y grisiau pan lansiwyd hynny gennym gyda phwyllgor trychinebau Cymru yr wythnos diwethaf. Bydd dyrannu'r cyllid yn y ffordd hon yn sicrhau ei fod yn cyrraedd y rhai sydd ei angen mor gyflym ac mor effeithlon â phosibl. Lywydd, gwyddom mai'r ffordd orau a chyflymaf o gefnogi pobl Wcráin yw drwy roi rhodd i'r Pwyllgor Argyfwng Trychinebau yn hytrach na nwyddau ffisegol, er bod pobl eisiau rhoi, ond mae mor bwysig. Ac rydym yn cydnabod bod dinasyddion Cymru wedi bod mor hael ers y £4 miliwn, gan ei godi i £6.5 miliwn a mwy.
Fel Llywodraeth a hefyd gyda'n GIG hynod, rydym yn parhau â phob ymdrech i ddwyn ynghyd nwyddau meddygol arbenigol y gellir eu cyflenwi i Wcráin, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf yn y man ynglŷn â'r ffordd y caiff hyn ei ddatblygu.
Rwyf am droi yn awr at fater fisâu. Rydym yn parhau i fod mewn cysylltiad parhaus â Llywodraeth y DU i geisio deall sut y bydd unrhyw gynlluniau'n gweithredu ac i ailadrodd ein parodrwydd i Gymru chwarae ei rhan lawn. Ac rwy'n ymuno â phawb sydd wedi dweud heddiw fod y system bresennol yn gwbl annerbyniol. Ond am neges gref y gallwn ei rhoi os yw hon yn neges unedig o Gymru nad yw'n dderbyniol—y system ar hyn o bryd—a'n bod yn galw am weithredu. Dywedodd yr Ysgrifennydd Trafnidiaeth, Grant Shapps, y bore yma mai dim ond 760 o fisâu sydd wedi'u cyhoeddi o blith y 22,000 o geisiadau sydd ar y gweill, ond mae gennym deuluoedd mewn sefyllfaoedd enbyd yn gorfod teithio cannoedd o filltiroedd i ganolfannau fisa sy'n dal i fod ar gau neu lle mae'n rhaid aros wythnos a chiwio'n ddiddiwedd. Ysgrifennodd y Prif Weinidog a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ar wahân at Brif Weinidog y DU yr wythnos diwethaf i alw am gyflwyno llwybrau noddfa syml, diogel a chyflym i'r DU. Ond mae hyn yn dal i fod heb ddigwydd, a rhaid inni sefydlu canolfannau fisa brys ym mhob prif fan teithio, cynnal gwiriadau diogelwch yn y fan a'r lle a chyhoeddi fisâu brys, ac ailadrodd ein galwad am ddileu'r gofyniad am dystiolaeth fiometrig cyn gadael Wcráin. Ac onid yw'n dda ein bod i gyd yn dweud hynny heddiw? Mae'n neges mor gryf. Mae angen rhoi'r camau hyn ar waith ar frys fel y gellir dod â'r bobl sydd ein hangen fwyaf yma'n ddiogel a chael eu hailuno gyda'u teuluoedd a'u hanwyliaid, ac rydym yn adnabod rhai sy'n aros am hynny.
Felly, credaf fod y ddadl hon heddiw yn alwad ar Lywodraeth y DU i ofyn iddynt ddangos y gallant ac y byddant yn symud o addo gweithredu i weithredu go iawn, a byddwn yn chwarae ein rhan. Mae'n ymwneud, mewn gwirionedd, â didwylledd ein cefnogaeth i Wcráin. Os ydym o ddifrif eisiau chwarae ein rhan i ddarparu diogelwch lle y ceir dioddefaint, i fod yr hafan ddiogel y gwyddom y gall ein gwlad a gweddill y Deyrnas Unedig fod, rhaid i bob un ohonom fynnu gwell, fel y dywedodd Joyce Watson. Felly, galwn ar Lywodraeth y DU i sefydlu cynllun adsefydlu ffoaduriaid wedi'i ariannu'n llawn.