3. Datganiad gan Weinidog yr Economi: Bwrw Ymlaen â’r Genhadaeth i Gryfhau ac Ailadeiladu’r Economi

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:45 pm ar 22 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 2:45, 22 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Fel y gwyddom ni, yn yr wythnosau a ddilynodd, trodd omicron economïau'n ôl i fodd argyfwng wrth i ni ymateb i'r don ddiweddaraf o COVID gyda chamau gweithredu wedi'u cyflawni mewn partneriaeth, yn seiliedig ar dystiolaeth. Roedd hyn yn cynnwys cylch arall o gymorth busnes gyda phecynnau ar gael yng Nghymru yn unig, fel y gronfa cadernid economaidd. Nid oedd cronfeydd tebyg, wrth gwrs, ar gael yn Lloegr. Er gwaethaf y broblem hon, rydym ni wedi parhau i symud ymlaen â'n cenhadaeth i helpu i greu economi gryfach, wyrddach a thecach yng Nghymru. Yn gynharach y mis hwn, cyhoeddais i gynllun newydd ar gyfer cyflogadwyedd a sgiliau wedi'i gefnogi gan fuddsoddiad mawr mewn marchnad lafur fwy cynhwysol, a bydd yr Aelodau'n gyfarwydd â hynny o gofio'r datganiad llafar y gwnes i ar y pryd. Yn erbyn cefndir ariannol anodd, rwyf i wedi gorfod gwneud penderfyniadau anodd i flaenoriaethu'r gwaith o leihau'r rhaniad sgiliau, helpu mwy o bobl i ddod o hyd i waith a rhoi hwb i ragolygon gyrfa'r rhai sydd eisoes mewn gwaith. Rydym ni'n buddsoddi £1.7 biliwn yn y warant i bobl ifanc. Mae'r pecyn hwn yn cynnwys £366 miliwn i helpu i ddarparu 125,000 o brentisiaethau pob oed yn ystod tymor y Senedd hon.

Fel y gwyddoch chi, Dirprwy Lywydd, mae gofal hygyrch i blant yn hanfodol i economi gryfach a thecach. Mae'r Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol wedi cadarnhau y byddwn ni'n ehangu ein cynnig gofal plant i gefnogi mwy o deuluoedd. Mae hyn yn golygu y bydd mwy o deuluoedd, a menywod yn arbennig, yn elwa ar well ragolygon cyflogaeth. Rydym ni hefyd wedi darparu £5 miliwn ychwanegol ar gyfer cyfrifon dysgu personol, i helpu gweithwyr ar gyflogau isel uwchsgilio mewn sectorau sy'n wynebu prinder yn y farchnad lafur, gydag enghreifftiau'n amrywio o yrwyr HGV i iechyd a gofal cymdeithasol. Rwyf i hefyd yn gweithio'n agos gyda fy nghyd-Weinidog, y Gweinidog Addysg a'r Gymraeg, ar hynt sefydlu'r comisiwn ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil. Dylai hyn ein rhoi ni mewn gwell sefyllfa i flaenoriaethu buddsoddiadau sy'n gwella cyrhaeddiad addysgol, datblygu'r sgiliau sydd eu hangen ar gyfer swyddi da, ac ysbrydoli cynlluniau gyrfa mwy uchelgeisiol ar gyfer pobl o bob oed. Cymru sydd â'r cynllun cyllid myfyrwyr mwyaf blaengar yn y DU o hyd, ac rydym ni'n awyddus i gynnal hyn wrth ystyried y ffordd orau o gefnogi cynnig dysgu gydol oes gwell.

Fel y dywedais i ym mis Hydref, rydym ni eisiau sicrhau bod ein dull llywodraeth gyfan ni'n caniatáu i fwy o bobl deimlo'n gadarnhaol ac yn uchelgeisiol ynghylch cynllunio eu dyfodol yma yng Nghymru. Gall cadw graddedigion ein helpu ni yn y genhadaeth hon, ac rydym ni'n gweithio gyda phartneriaid i gysylltu myfyrwyr yn fwy effeithiol â'r cyfleoedd cywir mewn busnesau yng Nghymru. Mae'r fenter llwybr gwaith newydd yn cynnig y gallu i fyfyrwyr rhyngwladol aros yn y DU a gweithio am ddwy flynedd ar ôl iddyn nhw raddio. Fy uchelgais i yw y gallwn ni ddod o hyd i ffyrdd i'r gweithwyr hyn symud ymlaen at fisâu gweithwyr medrus llawn fel y gallwn ni barhau i elwa ar eu cyfraniad mewn economi fwy deinamig yng Nghymru.

Fel yr wyf i wedi nodi, mae'r cynnydd hwn wedi'i wneud er gwaethaf yr ymateb brys yr oedd omicron wedi mynnu gennym ni. Fel y mae CBI Cymru wedi cydnabod, mae dull Llywodraeth Cymru o ymdrin â'r pandemig wedi trin iechyd y cyhoedd a thwf economaidd fel dwy ochr yr un geiniog. Ers dechrau'r pandemig, rydym ni wedi defnyddio pob dull posibl i gefnogi busnesau Cymru. Gwnaethom ni ailflaenoriaethu ein cyllidebau ac addasu arian at ddibenion gwahanol i sicrhau bod cymorth ariannol ar gael lle'r oedd ei angen fwyaf. Wrth i ni symud ymlaen, mae'r cynllun pontio newydd yn nodi sut y byddwn ni'n mynd ati i ymdrin â'r dasg o fyw gyda coronafeirws. Byddwn ni'n parhau i weithio ar sail tystiolaeth, ac mae hynny'n golygu gweithio'n ddwys yr wythnos hon i ddeall beth mae'r cynnydd diweddaraf mewn achosion yn ei olygu i gydbwysedd y niwed yr ydym yn ei wynebu ar hyn o bryd.

Yn ystod y misoedd diwethaf, rydym ni hefyd wedi darparu cynlluniau ac wedi'u cynllunio i gefnogi unigolion a busnesau i edrych i'r dyfodol, gan gynnwys: y gronfa cefnogi cwmnïau lleol, gan ddatblygu ein hymrwymiad i'r economi sylfaenol; cronfa cychwyn busnes gwerth £1 filiwn, sy'n canolbwyntio ar y rhai nad ydyn nhw mewn cyflogaeth, addysg na hyfforddiant; £0.5 miliwn ychwanegol i gefnogi a hyrwyddo'r sector mentrau cymdeithasol; a phecyn gwerth £116 miliwn o ryddhad ardrethi annomestig ar gyfer trethdalwyr manwerthu, hamdden a lletygarwch yng Nghymru. Mae hyn yn ychwanegol at gyhoeddi fframweithiau economaidd rhanbarthol newydd i gryfhau rhanbarthau economaidd unigryw Cymru a'r contract economaidd newydd.

Mae ein heconomi ni wedi dod allan o ddirywiad digynsail oherwydd y pandemig, ac mae ein cyfradd diweithdra yn parhau i dracio'n is na gweddill y DU. Fodd bynnag, rwy'n dal i bryderu'n fawr am yr argyfwng costau byw parhaus, ac yr ydym ni eisoes yn gweld rhagolygon cynnyrch domestig gros ar gyfer y DU yn cael eu haneru. Yfory, bydd y Canghellor yn cyflwyno ei ddatganiad y gwanwyn, ac rwy'n ei annog i wneud mwy cyn i'r argyfwng fynd allan o reolaeth yn llwyr. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymestyn ei chyllideb i ddarparu pecyn cymorth arall gwerth mwy na £330 miliwn, ond Llywodraeth y DU sydd â'r prif ddulliau drwy'r system dreth a budd-daliadau.

Rhaid i gostau ynni a thanwydd cynyddol nawr sbarduno camau gweithredu i gyflymu'r broses o drosglwyddo i sero net. Ymdrin â'r argyfwng hinsawdd a natur fel rhan o newid i sero net yw uchelgais gyffredinol ein strategaeth buddsoddi seilwaith newydd gwerth £8.1 biliwn hefyd. Mae perygl hefyd y bydd ein cynnydd yn cael ei ddal yn ôl ymhellach gan benderfyniad Llywodraeth y DU i wrthod ein cyfran lawn o'r arian i gymryd lle arian yr UE a gafodd ei addo i ni. Dylai o leiaf £375 miliwn y flwyddyn fod wedi'i ddarparu i Lywodraeth Cymru, ond bydd cynlluniau codi'r gwastad y DU yn gadael cyllideb Cymru £1 biliwn yn waeth ei byd erbyn 2024.

Dirprwy Lywydd, yn y dyddiau a'r misoedd nesaf, byddwn ni hefyd yn cyhoeddi strategaeth gweithio o bell newydd ac yna gweledigaeth strategol ar gyfer manwerthu, ymhlith camau gweithredu ehangach. Mae gan ein dull partneriaeth gymdeithasol rhan hanfodol ym mhopeth yr ydym ni wedi'i gyflawni, ac edrychaf i ymlaen at weithio mewn partneriaeth i gefnogi adferiad tîm Cymru, wedi'i adeiladu gan bob un ohonom ni. Diolch.