Diolch, Ddirprwy Lywydd, a diolch, Weinidog am eich datganiad heddiw. Yn debyg iawn i Laura Jones, dwi'n meddwl bod rhaid i ni gydnabod y trawma parhaus i'n plant a'n pobl ifanc ni. Dydy'r pandemig ddim drosodd. Rydyn ni'n gweld niferoedd uchel o athrawon a phlant a phobl ifanc ddim yn yr ysgolion ar y funud, bod y sefyllfa yn parhau felly, a'n bod ni ddim eto yn y cyfnod lle rydyn ni'n gallu edrych yn ôl ac ailadeiladu. Er bod hyn i'w groesawu heddiw, dwi'n meddwl bod yna lot fawr, fawr o waith i ni barhau i'w wneud i gefnogi ein hysgolion ni yn yr amgylchiadau eithriadol o anodd, ynghyd â dysgwyr o bob oed. 

Hefyd, mae'n rhaid i ni gydnabod, yn hanesyddol felly, bod hon wedi bod yn broblem ddirfawr cyn COVID, ac felly ein bod ni rŵan yn gweld bod yna gamau wedi mynd nôl o ran cyrhaeddiad a sicrhau'r dechrau cyfartal a theg i bawb. Efo cymaint o deuluoedd, fel rydyn ni'n ei wybod, efo'r argyfwng rydyn ni'n ei weld rŵan, efo pobl yn methu fforddio bwyd, trydan, ac ati, mae hynna i gyd yn mynd i gael effaith ar ein plant a'n pobl ifanc ni, a'r trawma maen nhw'n ei brofi adref, sy'n mynd i'w gwneud hi mor anodd iddyn nhw fod yn gwneud eu gwaith ysgol—yn medru ffeindio gofod diogel, cynnes, clyd, a'r sicrwydd o gartref, er mwyn medru gwneud y gwaith. Mae hyn i gyd yn rhan o becyn.

Dwi'n falch o'ch clywed chi'n canolbwyntio ar bwysigrwydd cymuned. Yn amlwg, community-focused schools yn Gymraeg ydy 'ysgolion bro'. Ond beth ydy 'bro', a sut ydych chi'n ei ddiffinio fo o ran model ysgolion yr unfed ganrif ar hugain? Oherwydd, yn aml, rydyn ni'n gweld yr ysgolion gwych newydd yma allan o gymunedau, a mwy o ddysgwyr yn gorfod teithio iddyn nhw. Mae o'n bryder mawr gen i, ac mi rydyn ni wedi trafod yn y gorffennol, y ffaith bod yn rhaid i ddisgyblion deithio ar fws i gyrraedd yr ysgolion hyn, hyd yn oed ysgolion cynradd, gan deithio milltiroedd i'w cyrraedd nhw. Mae rhieni wedi siarad â mi ynglŷn â'r ffaith eu bod nhw'n gorfod teithio ar ddau neu dri bws i gyrraedd eu plentyn o'r ysgol os ydyn nhw'n sâl, neu i fynd i'r ysgol i noson rieni, ac ati.

Er bod yr adnoddau yma'n agored rŵan mewn rhai o'r ysgolion hyn, ac y bydd yna fwy o adnoddau ar gael, os nad ydy'n disgyblion mwyaf difreintiedig ni'n gallu defnyddio'r adnoddau hyn, yna onid ydym ni'n gwneud y bwlch hyd yn oed yn waeth? Felly, oes yna gynlluniau yn rhan o hyn hefyd i fuddsoddi mewn trafnidiaeth, er mwyn sicrhau bod pawb—? Oherwydd mae'n rhaid i ni fod yn realistig rŵan; dydy 'cymuned' ddim yn golygu eich bod chi'n gallu cerdded i'r ysgol yn y model sydd gennym ni o ran ysgolion rŵan. Mae cymuned yn gallu bod yn eang iawn, a dydy o ddim yn golygu 'bro' i nifer o bobl. Felly, sut mae pob disgybl yn mynd i gael y fantais o'r buddsoddiad hwn, fel ein bod ni ddim yn gweld yr anghysondeb hwnnw'n parhau?