9. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gefnogi gofalwyr di-dâl yng ngogledd Cymru? OQ57831

Heddiw, cyhoeddais daliad o £500 ar gyfer dros 57,000 o ofalwyr di-dâl ledled Cymru sy’n cael lwfans gofalwr. Hefyd, mae gofalwyr di-dâl yng ngogledd Cymru yn parhau i elwa ar y £10 miliwn ychwanegol a ddyrannwyd gennym ar gyfer ystod o wasanaethau cymorth i ofalwyr yn 2021-22, gan gynnwys £3 miliwn ar gyfer gofal seibiant.

Diolch i’r Dirprwy Weinidog am ei hymateb, ac o na bai pob cwestiwn a ofynnaf yn cael ei ddatrys mor gyflym o ran cymorth, a rhoi’r £500 hwnnw i’r gofalwyr di-dâl hynny. Ond o ddifrif, mae'r taliad hwn yn amlwg yn cydnabod y rhan anhygoel y mae gofalwyr di-dâl wedi'i chwarae drwy gydol y pandemig, ac rwy'n siŵr ei fod yn cael croeso gan bawb.

Fodd bynnag, os caf, hoffwn ofyn i chi ynglŷn ag adfer gwasanaethau i ofalwyr hefyd. Felly, fel y gwyddom, mae gofalwyr di-dâl yn arbed biliynau o bunnoedd y flwyddyn i’r GIG a threthdalwyr drwy ddarparu’r gofal pwysig hwn. Ond er gwaethaf llacio’r holl gyfyngiadau COVID-19 fwy neu lai, nid yw’r gwasanaethau y mae gofalwyr di-dâl yn dibynnu arnynt wedi’u blaenoriaethu, gyda gwasanaethau’n dal i fod wedi'u lleihau’n sylweddol neu hyd yn oed ar gau yn gyfan gwbl. A chanfu ymchwil ddiweddar gan Gofalwyr Cymru mai 8 y cant yn unig o ofalwyr sy’n dweud bod gwasanaethau dydd a chartrefi gofal ar gyfer seibiant wedi’u hailagor yn llawn, ac 16 y cant yn unig sy’n dweud bod gwasanaethau eistedd gyda phobl yn gwbl weithredol. Felly, pa gamau brys y byddwch yn eu cymryd i flaenoriaethu a monitro'r gwaith o adfer y gwasanaethau hyn y mae mawr eu hangen ar ofalwyr? Diolch.

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn, a diolch am gydnabod pwysigrwydd y taliad o £500 i’r gofalwyr a fydd yn gymwys i'w gael. Credaf fod y pwynt a godwyd gennych yn bwysig iawn, gan y gwyddom fod gofalwyr di-dâl wedi ymdopi, mewn rhai achosion, drwy gydol y pandemig cyfan heb unrhyw gymorth ychwanegol o gwbl. Yn wir, ni dderbyniodd rhai ohonynt unrhyw gymorth am eu bod mor awyddus i edrych ar ôl eu hanwyliaid. Mae nifer o Aelodau’r Senedd wedi cysylltu â mi ynglŷn â’u pryderon ynghylch y methiant i ailddechrau gwasanaethau lleol yn gyflym.

Rwy’n ymwybodol iawn o’r sefyllfa hon, fel y mae’r swyddogion, ac rydym wedi cysylltu â’r awdurdodau lleol, yn enwedig awdurdodau lleol lle'r ydym wedi cael gwybod bod gofalwyr yn ymwybodol nad yw’r gwasanaethau a ddefnyddiwyd ganddynt wedi’u hailagor, yn enwedig gwasanaethau dydd, ac wedi eu hannog i wneud hynny. Rwy’n ymwybodol fod llawer ohonynt heb agor o hyd, felly mae’r swyddogion yn cael cyfarfodydd rheolaidd gyda chyfarwyddwyr gwasanaethau cymdeithasol, a byddwn yn parhau i’w hannog i ailagor. Credaf ein bod yn deall bod awdurdodau lleol a’r staff wedi cael amser anodd iawn a chafodd llawer ohonynt eu hadleoli i helpu i gyflawni rhai o’r gwasanaethau hanfodol yr oedd eu hangen yn ystod y cyfnod hwn, ond rydym yn gwybod, wrth gwrs, fod y cymorth hwnnw i ofalwyr di-dâl yn gwbl hanfodol. Mae Llywodraeth Cymru'n ceisio cynnwys cymaint o gymorth â phosibl gyda’r gronfa galedi a chyllid seibiant. Mae'n hanfodol ein bod yn rhoi'r gwasanaethau hynny ar waith eto, felly gallaf roi sicrwydd i'r Aelod y byddaf yn dyblu fy ymdrechion i geisio annog awdurdodau lleol i agor y gwasanaethau hynny. Diolch.

Diolch i'r Gweinidog ac i'r Dirprwy Weinidogion.