Diolch, Ddirprwy Lywydd. Lle arall y byddech yn clywed meibion gweinidogion, Sam Rowlands a Mabon ap Gwynfor, yn sôn yn benodol am 48 capel ac eglwys ac adeiladau crefyddol eraill, a dau ddywediad gwych, un gan Alun Davies—roeddwn yn hoff iawn ohono—a ddywedodd ei fod wedi clywed am bobl yn pregethu yn Saesneg ac yn gweddïo yn Gymraeg, a hefyd, gan Delyth Jewell, a ddywedodd nad amgueddfeydd ar gyfer y seintiau yw eglwysi a chapeli, ond ysbytai i bechaduriaid?

Rydym wedi cael dadl wych y prynhawn yma. Diolch yn fawr iawn i chi i gyd. Clywsom gan Sam Rowlands pa mor bwysig yw ffydd i ni yn ein cymunedau, a bod adeiladau crefyddol yn galon i'n cymunedau. Nid tirnodau hanesyddol yn unig ydynt, ond mae angen inni eu defnyddio, oherwydd maent yma i aros.

Clywsom gan Rhys hefyd am yr amrywiaeth o wahanol ffyrdd y gellir defnyddio ein capeli. Maent yn fannau lle y ceir dadleuon hanesyddol a gwleidyddol, maent yn fannau lle y cawn gymanfaoedd canu, lle y dechreuodd ein hemynwyr gwych—clywsom lawer o'r enwau hynny'n cael eu crybwyll—corau, mannau addysgiadol—ac roedd Samuel Kurtz hefyd yn tynnu sylw at bwysigrwydd ysgolion Sul—mae gennym wasanaethau lles yn cael eu rhedeg oddi yno, neuaddau trafod, mannau lle y cafodd gwleidyddion eu meithrin.

Yna clywsom gan Alun Davies sut y maent yn rhan o'n tapestri cymdeithasol a diwylliannol, a pha mor bwysig yw hynny. Ond maent yn fwy na rhan o'n tapestri cymdeithasol a diwylliannol. Maent yn rhan o'n dyfodol hefyd.

Clywsom gan Joel James pa mor bwysig yw capeli ac eglwysi, ac y gallai eu diflaniad erydu ein hunaniaeth. Mae'n rhaid iddynt roi ymdeimlad o ddiogelwch a gobaith i bob un ohonom. Mae'n rhaid eu hachub a'u haddasu at ddibenion gwahanol, ac mewn gwirionedd maent angen cymorth i ddatgarboneiddio a bod yn wyrddach hefyd.

Delyth Jewell, diolch yn fawr iawn. Mae'n bwysig clywed sut y mae'r capeli hynny'n bwysig i chi, a bod angen sicrwydd arnom ar gyfer yr adeiladau hyn. Mae angen eu diogelu. Maent yn dystiolaeth fyw ac yn lleoedd lle y gallwn ddod o hyd i heddwch.

Clywsom gan Mabon pa mor bwysig yw hi i gapeli gael eu cynnal fel capeli, a'r enghraifft a roddodd yn ei gymuned ei hun o un yn cael ei addasu'n gartref gwyliau. Clywsom hefyd am ei rôl flaenorol fel pregethwr, ac mewn gwirionedd—. Byddwn wedi bod wrth fy modd yn eich clywed yn pregethu, Mabon. Ond y capel yw canolbwynt ein cymuned. Maent yn asedau cymunedol. Dyna a ddywedoch chi, Mabon, a pha mor bwysig yw hynny.

A chlywsom gan Buffy Williams hefyd am y capeli yn ei chymuned yn y Rhondda, a oedd mewn gwirionedd yn rhoi gobaith, yn bywiogi ei chymuned, a sut roedd hynny'n darparu rhywbeth gwahanol a chadarnhaol i'r bobl yn ei chymuned mewn gwirionedd.

Diolch am eich ymateb, Weinidog, ac roedd yn dda clywed am y cynlluniau sy'n mynd rhagddynt, y cynllun gweithredu strategol y gwyddom amdano, i edrych ar y fforwm mannau addoli—ac edrychwn ymlaen at glywed mwy am hynny ar ôl iddo gael ei ohirio yn sgil COVID—ac Ymddiriedolaeth Genedlaethol yr Eglwysi hefyd a'r hyn y maent yn ei wneud. Ond mae'n rhaid inni symud ymlaen, fel y dywedoch chi, ac nid ydych dan unrhyw gamargraff, ond drwy weithio gyda'n gilydd rhaid inni ddod o hyd i ffordd o symud ymlaen o ran cefnogi capeli ac eglwysi ac adeiladau crefyddol eraill, oherwydd, fel y clywsom, maent yn galon i'n cymuned ac maent yn rhoi gobaith i bobl. Maent yn darparu profiadau gwahanol i'r cymunedau hynny, maent yn fannau y mae pobl hŷn yn eu mynychu, mannau y mae pobl unig yn eu mynychu, pobl sydd angen cymorth a chefnogaeth, ond hefyd, maent yn fannau lle y gallwn ganu a mwynhau ein hunain.