Part of the debate – Senedd Cymru am 5:44 pm ar 23 Mawrth 2022.
Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Fel pob Aelod sy'n cyfrannu at y ddadl hon heddiw, hoffwn ddechrau drwy dalu teyrnged i'n ffermwyr a'n cymunedau gwledig am y cyfraniad hanfodol a wnânt i iechyd a ffyniant ein gwlad.
Wrth inni nodi effaith negyddol y rhyfel erchyll yn Wcráin ar ddiogelwch y cyflenwad bwyd, dylem hefyd nodi effaith gadarnhaol gweithredoedd cynhyrchwyr bwyd a chymunedau gwledig yng Nghymru yn cefnogi pobl sydd wedi'u dadleoli gan y rhyfel. Dylai eu hymdrechion ein hysbrydoli i gyd i gadw at y gwerthoedd y maent yn eu hadlewyrchu—undod, tegwch, a chyfrifoldeb byd-eang. Rwy'n siŵr fod meddyliau'r holl Aelodau yn y Siambr gyda'r bobl sy'n byw mewn ardaloedd o Wcráin sydd dan warchae ac mewn rhannau eraill o'r byd lle y ceir gwrthdaro, ac sy'n profi'r bygythiad mwyaf difrifol yn sgil ansicrwydd ynghylch y cyflenwad bwyd, gyda phlant dan fygythiad arbennig o newyn neu effaith diffyg maeth sy'n para am oes.
Lle y credaf y dylai safbwynt y Senedd hon fod yn wahanol i gynnig y Ceidwadwyr yw ei fethiant i gydnabod y gwir argyfyngau sy'n bygwth diogelwch y cyflenwad bwyd yng Nghymru heddiw. Mae'r cyflenwad bwyd i Gymru yn parhau i fod yn gadarn, er gwaethaf yr heriau aruthrol y mae gweithwyr a busnesau wedi'u hwynebu: aflonyddwch y pandemig, anhrefn ac ansicrwydd safbwynt Llywodraeth y DU ar fasnachu gyda'n cymdogion Ewropeaidd. Nid yw'r rhain wedi arwain at brinder eang yn y cyflenwad. Dylem gofio hefyd fod cymaint â hanner yr holl gynnyrch bwyd yn fyd-eang yn cael ei wastraffu, fel y soniodd John Griffiths yn ei gyfraniad. Byddai'n nonsens inni osod pob mater sy'n ymwneud ag ansicrwydd ynghylch y cyflenwad bwyd mewn un categori. Mae'r gwrthdaro sy'n creu ansicrwydd ynghylch y cyflenwad bwyd yn Wcráin yn effeithio ar ddiogelwch ein cyflenwad bwyd ein hunain, ond rydym yn wynebu cyfres wahanol o heriau a fydd yn galw am set wahanol o ymatebion.
Nid gostyngiad yn y cynhyrchiant neu'r cyflenwad sy'n achosi'r bygythiad mwyaf uniongyrchol i ddiogelwch y cyflenwad bwyd yng Nghymru heddiw, ond argyfwng economaidd sy'n tanseilio gallu pobl i gael bwyd, ac mae'n deillio o benderfyniadau bwriadol a wneir gan Lywodraeth y DU—[Torri ar draws.] Ie.