14. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar y Bil Etholiadau

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:41 pm ar 29 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Alun Davies Alun Davies Labour 6:41, 29 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Gallai fod wedi bod fy mhlant, a bod yn deg, Llywydd. [Chwerthin.] Rwyf yn siarad o blaid y Llywodraeth a'r cynnig sy'n cael ei wneud y prynhawn yma. I ddechrau lle daeth Rhys ab Owen i'w gasgliad, wrth gwrs nid yw yn ein pŵer i roi cydsyniad ar gyfer y ddeddfwriaeth hon i gyd. Dyma ddeddfwriaeth San Steffan sydd wedi'i chynllunio'n bennaf ac yn gyffredinol ar gyfer etholiadau'r DU ac etholiadau Lloegr. Nid yw yn ein pŵer i atal y Bil rhag mynd yn ei flaen, ac nid wyf yn credu y dylem esgus ei fod. Yr hyn yr wyf i eisiau ei wneud y prynhawn yma yw llongyfarch y Cwnsler Cyffredinol ar y modd y mae wedi negodi gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig a sicrhau bod yr eitemau hynny wedi'u tynnu o'r Bil, a bod gennym gyfle i ddiogelu etholiadau Cymru rhag yr ymosodiad hwn ar onestrwydd ein democratiaeth. Hoffwn atgoffa Rhys yn dyner, pe bai Plaid Cymru wedi pleidleisio dros ddeddfwriaeth 2017, rwy'n credu, bydden nhw wedi gallu pleidleisio dros hwn hefyd, gan wybod eu bod wedi rhoi'r cyfle inni roi'r gorau i Gymru o'r ddeddfwriaeth hon.

Mae'r Bil cyffredinol sy'n cael ei gyflwyno drwy Senedd San Steffan yn Fil gwael. Mae'n Fil gwael iawn sy'n gwneud pethau drwg. Mae'n ceisio tanseilio uniondeb ein democratiaeth drwy danseilio annibyniaeth a phwerau'r rheoleiddiwr. Ar adeg pan yr ydym ni i gyd yn pryderu'n fawr am ddylanwad arian tywyll—rwyf yn petruso cyn dweud 'arian budr', ond rwy'n amau bod arian budr yng ngwleidyddiaeth Prydain hefyd—mae angen i ni gryfhau rheoleiddio ein democratiaeth yn annibynnol, ac mae angen i ni gryfhau gallu'r Comisiwn Etholiadol i gynnal ymchwiliadau i ble y daw arian, i ddilyn y trywydd ac i erlyn y bobl hynny sy'n euog o gamweddau. Rwyf eisiau gweld rheoleiddiwr mwy pwerus yn diogelu ein democratiaeth, nid rheoleiddiwr llai pwerus. Mae'n hanfodol ein bod yn gwneud yr hyn a allwn ni yn y lle hwn i wreiddio nid yn unig prosesau democratiaeth, ond hefyd ddiwylliant o ddemocratiaeth, yr ydym ni weithiau'n anghofio amdano.

Wrth gefnogi dull gweithredu'r Llywodraeth ar y ddeddfwriaeth hon, tybed a gaf i ddweud dau beth wrth y Cwnsler Cyffredinol. Byddwn yn ddiolchgar pe gallai ymateb wrth grynhoi. Yn gyntaf oll, a oes gennym ni gyfle dros y Senedd hon i gryfhau'r Comisiwn Etholiadol yng Nghymru a chryfhau'r modd y mae'n gallu rheoleiddio etholiadau sy'n digwydd yng Nghymru—etholiadau'r Senedd ac awdurdodau lleol—i sicrhau ein bod yn dangos ein bod eisiau gweld yr uniondeb hwn yn y ffordd yr ydym ni ein hunain yn cael ein hethol?

Yn ail, Gwnsler Cyffredinol, byddwn yn edrych ar ddiwygio'r Senedd dros dymor y Senedd hon, a gobeithio, wrth wneud hynny, y byddwch yn gallu cyflwyno rhywfaint o ddeddfwriaeth sy'n cydgrynhoi'r ddeddfwriaeth bresennol sy'n rheoleiddio sut yr ydym ni'n cynnal ein hetholiadau, er mwyn sicrhau bod gennym un Ddeddf sy'n darparu ar gyfer yr holl reolau a rheoliadau ar gyfer etholiadau yng Nghymru, fel ein bod yn gwella nid yn unig y ffordd yr ydym yn rheoli ein democratiaeth, ond hefyd yn gallu deall beth yw'r ddemocratiaeth honno hefyd. Rwy'n credu, pa ffordd bynnag y mae Llywodraeth y DU yn tanseilio diwylliant democratiaeth yn y Deyrnas Unedig, yng Nghymru yr hyn y gobeithiaf y gallwn ei wneud yw cadw'r golau hynny i dywynnu a sicrhau ein bod yng Nghymru yn dangos uniondeb nid yn unig o Lywodraeth ddemocrataidd ond o ddemocratiaeth a democratiaeth seneddol lle mae uniondeb y ddemocratiaeth honno'n bwysicach na cheisio trwsio gwahanol rannau ohoni.