Fel rhywun nad yw'n Aelod o'r pwyllgor, hoffwn wneud cyfraniad byr. Rwy'n fam sengl i ddau fachgen ac rwy'n gweithio, ac felly roeddwn eisiau dweud cymaint rwy'n croesawu'r ffaith eich bod yn ymchwilio i hyn. Hoffwn ddiolch i Jenny a'r pwyllgor am wneud hyn yn flaenoriaeth, oherwydd nid yn unig y mae'n rhywbeth sydd wedi cael effaith arnaf fi, mae hefyd yn rhywbeth sy'n effeithio ar lawer iawn ohonom ledled Cymru. Mae gennyf brofiad uniongyrchol a gwn beth yw'r heriau y mae rhieni sy'n gweithio yn eu hwynebu o un diwrnod i'r llall. 

Dewisais gymryd ychydig flynyddoedd i ffwrdd o'r gwaith gyda fy mhlentyn cyntaf fel mam sengl, a fy newis i oedd hynny. Ond fe'i cefais yn anodd iawn dychwelyd at waith—er nad oedd hynny oherwydd diffyg ymdrech neu awydd—o ran y cymorth gyrfa a oedd ar gael, ac yn amlwg y cymorth gofal plant, gydag arian yn brin ar y pryd. Felly, rwy'n croesawu'r ffaith eich bod yn ymchwilio i'r mathau hyn o rwystrau a phopeth yr ydych wedi'i gasglu ar hyn mewn gwirionedd. Rwyf hefyd eisiau croesawu, gyda fy nghyd-Aelod, Sam Rowlands, y gofal plant am ddim i blant dwyflwydd oed. Mae mor bwysig fod gennym ofal plant sy'n fforddiadwy, yn hyblyg ac yn hygyrch i bawb. Fel y dywedwyd eisoes, yn y blynyddoedd cynnar hynny, mae cefnogaeth yn gwbl hanfodol. 

Yn ogystal ag edrych yn briodol ar y lleoliadau gofal plant eu hunain, mae'n amlwg fod y pandemig wedi dangos bod gweithio rhithwir yn arf mor ddefnyddiol i bobl â phlant ond hefyd y rhai sydd eisiau dychwelyd at waith ar ôl cael plant. Dylwn ddatgan buddiant fel cynghorydd sir yn sir Fynwy. Fel cyn-gynghorydd, roeddwn eisiau, ar y pryd, fel y gwnaeth cynghorydd o fy mlaen, ar ôl cael plentyn—. Fe wnaethom ofyn a gaem ymuno â'r Siambr yn rhithwir, a dywedwyd wrthym fod hynny'n rhy anodd ar y pryd. Ac eto fisoedd yn ddiweddarach, tarodd y pandemig ac roeddem i gyd yn rhithwir o fewn eiliadau, neu roedd yn ymddangos felly. Felly, nid oedd fy mhroblemau i, ein problemau ni a'n rhwystrau ni, yn ddigon pwysig. Dyna'r argraff a gefais. Dyna'r math o agwedd yr ydym yn ei hwynebu, a dyna beth y mae angen inni ei oresgyn. Credaf fod angen inni ddysgu o'r pandemig a sylweddoli, mewn amgylchiadau esgusodol, y dylai gofalwyr sydd â phlant neu berthnasau oedrannus allu ymuno'n rhithwir lle bo angen yn awr, yn enwedig fel cymorth i ddychwelyd at waith ar ôl cael plentyn. Fel y mae'n digwydd, roeddwn yn y Siambr bythefnos wedyn beth bynnag, ond roedd gennyf rieni cefnogol iawn. Nid wyf yn gwybod sut y mae pobl yn ymdopi os nad oes ganddynt rieni cefnogol yn byw gerllaw, a'r rhwydwaith cymorth hwnnw, yn enwedig os nad oes gennych lawer o arian, fel o fy nghwmpas i yn sir Fynwy, fel y nodwyd yn awr, i fforddio'r lleoliadau gofal plant preifat drud iawn at ei gilydd.

Felly, nid yw'r rheini ond yn ychydig o'r pethau yr oeddwn eisiau tynnu sylw atynt, ond credaf y gallem osod esiampl a chywair o fewn y Senedd hon ei hun. Yn 2003 rwy'n credu, pan oeddwn yn Aelod Cynulliad am y tro cyntaf, addawyd y byddai gennym crèche yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, fel y bydd y Gweinidog wrth eich ochr, Jane Hutt, yn gwybod. Roedd y gymhareb menywod a dynion yn y Siambr yn 50:50, a chydnabuwyd bod angen inni gefnogi ein rhieni a'n gofalwyr gyda phobl ifanc yn dod i mewn i wleidyddiaeth. Câi ei ystyried yn un o'r rhwystrau i lawer o bobl a oedd yn dod i weithio ym myd gwleidyddiaeth, na allent ei wneud gyda phlant bach, ac mae'n rhywbeth y mae angen inni ei oresgyn. Rwy'n credu ei bod yn wrthun, pan ddeuthum yn ôl ym mis Gorffennaf 2020 yn disgwyl gweld crèche yma, nad oedd un i'w gael. Rwy'n credu bod hynny'n wendid, ac mae angen inni osod esiampl a cheisio sefydlu crèche yma'n fuan iawn. Mae 20 mlynedd wedi bod ers i'r Llywodraeth Lafur hon ei addo gyntaf, ac mae'n siomedig nad yw wedi digwydd. Felly, hoffwn gael eich barn ar hynny os gwelwch yn dda, Weinidog. Diolch yn fawr iawn.