5. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Cynllun Adfer Gofal wedi’i Gynllunio

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:55 pm ar 26 Ebrill 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 3:55, 26 Ebrill 2022

(Cyfieithwyd)

Gofynnoch chi am strategaeth gyfathrebu. Byddwch yn gwybod bod strategaeth gyfathrebu weithgar iawn wedi bod eisoes, yn enwedig gyda'r rhai sy'n aros hiraf. Mae eich pwyllgor wedi ysgrifennu adroddiad diddorol iawn, a byddwch yn gwybod o hynny fod y rhaglen Byw'n Dda yn rhoi cyngor i bobl ar sut y gallan nhw fyw'n dda tra byddan nhw'n aros am eu llawdriniaethau. Yn amlwg, bydd gennym ddiddordeb mewn gweld a fydd byrddau iechyd eraill yn cymryd sylw o hynny a phryd. Byddaf yn gofyn am sesiynau briffio misol gan fy nhîm, ond rwy'n siŵr y byddan nhw'n monitro mewn amser real yr hyn sydd wedi bod yn digwydd. Os oes cyfleusterau nad ydyn nhw'n cael eu defnyddio—yn enwedig rhwng 9 a.m. a 5 p.m. llawn amser, drwy'r amser—byddaf eisiau gwybod pam, ac rwy'n siŵr y bydd gennych ddiddordeb mewn gwybod pam hefyd. Mae targed hefyd y gallwch fy nal i at fy addewid ar ddiwedd y flwyddyn hon, mewn gwirionedd, sef ein bod yn dweud y dylai pobl gael eu hapwyntiad cyntaf erbyn diwedd eleni. Rydym yn gwybod bod llawer—tua 50 y cant, os nad mwy—yn aros am yr apwyntiad cychwynnol cyntaf hwnnw. Felly, gobeithio y bydd hynny'n ein helpu.

O ran e-ragnodi, fe wyddoch chi fy rhwystredigaeth ynghylch hyn, Russell. Byddwch chi'n gwybod fy mod i wedi rhoi arian ar y bwrdd, ond gallaf eich sicrhau fy mod ar drywydd hwn. Cefais gyfarfod ddoe i fynd drwy'r ffordd y gallwn gyflymu'r broses, oherwydd, fel y gwyddoch, nid wyf yn fodlon aros am dair blynedd i hynny ddigwydd, ac rwy'n credu y gallai hynny wneud gwahaniaeth mawr o bosibl o ran amser pobl.

Rydych yn llygad eich lle wrth ganolbwyntio nid yn unig ar recriwtio, gan fy mod i'n credu bod gennym biblinellau recriwtio parhaus. Mae gennym tua 78 y cant yn fwy o nyrsys dan hyfforddiant nag a oedd gennym o'r blaen. Mae gennym tua 97 y cant yn fwy o fydwragedd dan hyfforddiant nag a oedd gennym o'r blaen. Y broblem wirioneddol i mi yw cadw—sut ydym yn cadw pobl yn y system. Er mwyn gwneud hynny, mae angen i ni gymell, mae angen i ni sicrhau bod cyfleoedd iddyn nhw wneud mwy o arian, efallai, drwy weithio oriau hwy. Felly, mae'r holl bethau hynny'n gyfleoedd iddyn nhw.

Rydych yn llygad eich lle wrth ofyn pa gymorth y gall ymgynghoriad rhithwir ei roi. Yr hyn y gall ei wneud yw'r gwaith paratoi. Yn amlwg, nid yw'n mynd i helpu ar gyfer y llawdriniaeth ei hun, ond mae llawer o waith cyn llawdriniaeth y gellir ei wneud yn rhithwir, ac rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn bod hynny'n cael ei wneud. Ond hefyd, rwy'n credu bod yn rhaid i ni gael pobl i ddeall nad llawdriniaeth yw'r unig ddewis bob tro na'r dewis gorau bob tro. Rwy'n edrych ar eich cyd-Aelod y tu ôl i chi sy'n arbenigwr yn y maes hwn, felly rwyf bob amser yn ymwybodol iawn o'r ffordd rwy'n siarad pan fydd gen i arbenigwr o'r fath yn y Siambr. Roeddwn i'n siarad â rhywun yr wythnos hon a gafodd wybod i ddechrau y gallai fod angen llawdriniaeth ar ei ysgwydd, a nawr, mewn gwirionedd, mae rhywfaint o ffisiotherapi dwys wedi cywiro'r broblem. Rwy'n credu bod angen i ni gael pobl i ddeall bod dewisiadau eraill heblaw llawdriniaeth.

Wrth i chi sôn am ailgodi'n gryfach, roeddwn i'n aros am eich canolfannau llawfeddygol, roeddwn i'n aros am eich cwestiwn ynghylch yr hyn yr ydym yn ei wneud o ran canolfannau sy'n rhydd o COVID, a gallaf ddweud wrthych fod rhai o'r rhain eisoes ar waith. Yng Nghaerdydd, er enghraifft, mae gennym theatr cataract lle byddwn, rhwng Caerdydd ac Abertawe, yn gweld 600 o bobl y mis. Mae honno eisoes ar waith. Byddwn yn gweld canolfan trawma ac orthopedeg newydd yn cael ei datblygu yn Aneurin Bevan yn Ysbyty Brenhinol Gwent. Bydd honno'n cael £1 miliwn, a bydd yn gweld tua 3.650 o bobl yn rheolaidd. Bydd uned lawfeddygol orthopedig ac asgwrn cefn newydd yn Abertawe a Hywel Dda. Bydd honno'n ardal werdd a fydd ar wahân, felly ni fydd gofal brys sy'n dod i mewn drwy'r drws yn torri ar ei thraws. Rwy'n gwybod bod hynny'n rhywbeth y mae llawfeddygon wedi bod yn gofyn amdano. Rydym yn mynd i geisio sicrhau ein bod yn gwahanu'r llwybrau hyn gymaint â phosibl. Mae'n eithaf anodd pan fydd yr holl welyau'n llawn. Mae'n bwysig i ni geisio cynnal y llif hwnnw drwy'r system, ond hefyd fod gennym welyau wrth gefn, os gallwn, er mwyn i lawdriniaeth allu parhau.

Yna, o ran rhestrau aros, yn amlwg, mae'r pandemig wedi difetha ein holl gynlluniau. Roeddem mewn gwirionedd yn gwella wrth i ni fynd i mewn i'r pandemig. Yn 2019 dim ond 9,000 o bobl oedd yn aros am 36 wythnos. A byddwn yn gofyn i chi, Russell, roi'r gorau i gymharu afalau a gellyg. Mae'r ffordd yr ydym yn cyfrif yng Nghymru yn wahanol iawn i'r ffordd y maen nhw'n cyfrif yn Lloegr. Yn gyntaf, nid yw'n ymwneud â nifer y bobl yn unig. Felly, pan welwn ni 700,000 o bobl—