5. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Twristiaeth

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 27 Ebrill 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru 3:41, 27 Ebrill 2022

(Cyfieithwyd)

Nid wyf am dderbyn ymyriad yn y cyfraniad hwn, mae'n ddrwg gennyf, Andrew.

Rwyf weithiau'n anobeithio ynghylch tactegau'r Blaid Geidwadol. Mae'r cynnig hwn yn cyfeirio at y posibilrwydd o ardoll dwristiaeth, a'r cyfan y mae'n ei wneud yw tynnu sylw oddi ar fethiannau eich plaid eich hun i lawr y lôn, yr M4, yn Llundain bell. Nid yw'r dagrau crocodeil a welwn gan y Ceidwadwyr yn twyllo neb. Mae'r Ceidwadwyr yn arwain yn Ynys Wyth, ac maent yn argymell treth dwristiaeth ar gyfer ymwelwyr ar dripiau undydd. Mae Cyngor Caerfaddon a Gogledd-ddwyrain Gwlad yr Haf, dan arweiniad y Torïaid, wedi galw dro ar ôl tro am dreth dwristiaeth ar gyfer Caerfaddon. Rydych chi'n cwyno y byddai'n gwneud Cymru'n fwy anghystadleuol. Wel, cyflwynodd Bourton-on-the-Water yn y Cotswolds dâl twristiaeth y llynedd. Yn ôl eich rhesymeg eich hun, dylai hyn arwain at bob ymwelydd yn mynd i Chipping Norton neu Cirencester gerllaw, ond na, mwynhaodd Bourton wyliau Pasg llawn o bobl eto eleni.

Mae'r egwyddor eisoes wedi'i derbyn beth bynnag. Mae gan gyrchfannau gwyliau ledled y DU daliadau tymhorol amrywiol, er enghraifft yn y meysydd parcio, gyda thaliadau parcio ceir yn ddrutach yn ystod y tymor ymwelwyr ac yn rhatach yn y gaeaf. Nid yw hynny'n ddim mwy nag ardoll ar ymwelwyr. Pam fod y Ceidwadwyr yn credu ei bod hi'n iawn i'r sector preifat arfer y polisi hwn, ond nid y Llywodraeth? Mae mynediad i Gadeirlan Caerefrog yn rhad ac am ddim i bobl leol, ond pe bawn i'n ymweld â hi, byddai'n rhaid i mi dalu £12.50. Pe bawn i eisiau mynd i un o'r palasau brenhinol hanesyddol—Tŵr Llundain, er enghraifft—byddwn i'n talu £29.90, ond mae'n rhad ac am ddim i grwpiau cymunedol yn Kensington a Chelsea, Westminster, Hammersmith a Fulham a Brent. Ond na, nid oes gan yr Aelodau gyferbyn unrhyw gwynion o gwbl am gynlluniau prisio amrywiol pan fo'r arian yn mynd i gyfrifon banc preifat. Yr hyn nad ydynt yn ei hoffi yw'r syniad o ddosbarthu cyfoeth—arian rhywun yn talu am ofal iechyd neu addysg rhywun arall, er enghraifft. Byddwch yn onest am y peth o leiaf. 

Wedyn, wrth gwrs, mae'r gŵyn y byddai treth dwristiaeth yn ei gwneud yn anodd i'r sector yn ystod cyfnod anodd. Ac mae'n gyfnod anodd. Ond nid yw'r ddadl honno gan yr Aelodau gyferbyn â mi yn ddim mwy na chodi bwganod. Mae'r sector lletygarwch yn dioddef ar hyn o bryd, ac maent yn dioddef oherwydd y codiadau treth a'r costau cynyddol a osodwyd arnynt gan y Llywodraeth Geidwadol ddideimlad yn Llundain, dan arweiniad twyllwr a chelwyddgi profedig. Mae'r busnesau hyn yn wynebu bygythiad dirfodol heddiw. Bydd codi'r cap ar brisiau ynni yn golygu mai hwn fydd y tymor olaf i lawer o fusnesau. Roedd un busnes yn fy etholaeth, er enghraifft, yn talu £350 y mis am drydan yn ôl yn 2003. Heddiw, maent yn talu £4,700 y mis, yn seiliedig ar 17c yr uned, a bydd y contract hwnnw'n cynyddu i 50c yr uned ym mis Tachwedd. Bydd hyn yn amhosibl iddynt. Eich Llywodraeth chi sydd ar fai am hynny. 

Yn ogystal â hynny, ni all y sector lletygarwch ddefnyddio diesel coch mwyach, felly mae angen dod o hyd i ffynhonnell danwydd lawer drutach diolch i'r Llywodraeth Geidwadol. Mae TAW wedi codi o 12.5 y cant i 20 y cant ar gyfer y sector lletygarwch. Eich Llywodraeth chi sydd ar fai am hynny. Mae cyfraniadau yswiriant gwladol wedi codi 1.25 y cant. Eich Llywodraeth chi sydd ar fai am hynny. A dyma'r wasgfa y mae cyflenwyr yn ei theimlo, gan wthio prisiau cwrw a bwyd i fyny hefyd. Y Ceidwadwyr sydd ar fai am hyn i gyd, ac mae'n digwydd yn awr, heddiw. Nid oes diben ichi rygnu ymlaen am y posibilrwydd y gallai'r dreth dwristiaeth wneud rhywfaint o niwed—