Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac rwy’n falch iawn o gynnig y gwelliannau hynny. Cyfeiriaf yr Aelodau hefyd at fy natganiad o fuddiant ar fater perchnogaeth ar eiddo.

Rwy'n ddiolchgar iawn am y cyfle i drafod yn ein Senedd yr argyfwng costau byw sy'n effeithio ar drigolion ym mhob un o'n hetholaethau. Eisoes, mae Llywodraeth y DU yn torri treth ar danwydd, er enghraifft, yn codi trothwyon yswiriant gwladol, ac yn darparu pecyn ad-daliad bil ynni sy’n werth £9.1 biliwn.

Rydych chi'n gofyn yn awr am ystyried diwygio'r lwfans tai lleol. Er yr hoffwn glywed rhagor o fanylion am y diwygio arfaethedig, gwn fod Cymdeithas Genedlaethol y Landlordiaid Preswyl am weld camau cadarnhaol pellach gan Lywodraeth y DU, megis ailadrodd y penderfyniad yn 2021 i ddadrewi elfen cymorth cost tai y credyd cynhwysol, ac mae'n rhaid i mi ddweud fy mod yn eithaf pryderus ynghylch nifer y bobl nad ydynt yn cael digon o arian i dalu eu rhent. I mi, mae'n hawl sylfaenol. Felly, byddaf yn sicr yn ysgrifennu at Lywodraeth y DU i ofyn iddi edrych ar hyn, oherwydd mae’n peri pryder imi fod bwlch rhwng y taliad lwfans tai lleol a’r rhent misol cymedrig cyfartalog o bron i £92. Fodd bynnag, mae’n ffaith bod faint y mae unigolyn yn ei dderbyn mewn budd-dal tai yn dibynnu ar nifer o ffactorau, gan gynnwys y ffigur is o rent sy'n gymwys, neu gyfradd y lwfans tai lleol, incwm aelwyd, gan gynnwys budd-daliadau, pensiynau a chynilion dros £6,000, ac amgylchiadau megis oedran neu anabledd.

Rwy’n siŵr fod pob un ohonom fel Aelodau’r Senedd eisiau i bobl fod mewn cartrefi gweddus lle gallant wedyn fynd ar drywydd y swyddi y maent yn eu caru a chynilo—un diwrnod, y gallant gynilo—i gael cartref iddynt hwy eu hunain. Felly, rwy’n gobeithio y bydd yr Aelodau’n cytuno ag awgrym y Gwir Anrhydeddus Michael Gove AS fod hybu eiddo cymdeithasol ar rent yn ffordd allweddol i mewn i berchentyaeth, gan y bydd rhentwyr yn gallu cynilo mwy i brynu eu cartref eu hunain. A phwy ydym ni i ddweud nad yw pobl, neu na ddylai pobl haeddu cael cartref eu hunain?

Mae’r Ceidwadwyr Cymreig wedi bod yn glir y dylem gael targed uchelgeisiol i adeiladu 100,000 o gartrefi dros y 10 mlynedd nesaf, gan sicrhau digon o dai fforddiadwy yn ein cymunedau lleol, yn cynnwys 40,000 o gartrefi cymdeithasol. Ar adeg pan na chwblhawyd mwy na 4,616 o anheddau newydd yn 2021, pan ddylai’r ffigur fod wedi bod yn 12,000, mae’n ffaith yn y bôn na chaiff prosiectau tai newydd eu hyrwyddo.

Mewn gwirionedd, yr hyn a welwn yn awr o ganlyniad i’r cytundeb cydweithio â Phlaid Cymru yw un sy’n gwneud y gwrthwyneb yn llwyr i wneud cartrefi’n fforddiadwy i bobl leol ar incwm isel. Dengys arolwg landlordiaid preifat Lloegr yn ddiweddar fod 70 y cant o landlordiaid yn cadw rhenti yr un fath yn hytrach na’u codi wrth ymestyn neu adnewyddu cytundeb tenantiaeth. Felly, dylai tenantiaid fod yn ymwybodol mai’r hyn y mae Plaid Cymru a Llafur Cymru yn galw amdano yw cynnydd yn y rhent a gymeradwywyd gan Lywodraeth Cymru. Mewn gwirionedd, dylai tenantiaid sy’n gwylio hyn heddiw fod yn ymwybodol y gallai bwriad Plaid Cymru a Llafur Cymru olygu eich bod mewn tai o ansawdd gwaeth, oherwydd mae'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd wedi canfod cydberthynas rhwng gwledydd sydd â'r rheolaethau rhent llymaf ac ansawdd gwaeth. Mae’r neges yn glir: dylem gefnogi tenantiaid drwy beidio â gorfodi landlordiaid i godi rhenti, a thrwy weld Cymru’n darparu mwy o dai cymdeithasol a stoc y farchnad.

Ond wrth gwrs, dylid cael polisïau eraill i ategu hyn, megis ailgyflwyno’r hawl i brynu, sy’n sicrhau bod elw gwerthiant yn cael ei ailfuddsoddi mewn mwy o dai cymdeithasol a diogelu’r cartrefi hynny sydd ar werth am 10 mlynedd; datblygu cynllun Cymru gyfan i ddarparu mwy o gymhellion i ailddefnyddio mwy o gartrefi gwag sydd agen eu hadnewyddu; a chamau pellach i fynd i'r afael â digartrefedd.

Nid wyf yn gwybod faint o’r Aelodau sydd wedi ystyried y map ffordd ar gyfer rhoi diwedd ar ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc yng Nghymru. Mae’n amlwg ei bod yn hanfodol fod Llywodraeth Cymru yn ymateb i’r argymhellion yn fanwl, ond mae angen iddynt egluro i’r Senedd heddiw pam nad yw’n ofynnol i awdurdodau lleol fynd ati’n rhagweithiol ar hyn o bryd i geisio barn pobl ifanc wrth bennu’r angen am dai ar gyfer cynlluniau datblygu lleol. Nid yw pobl ifanc sydd mewn perygl o fod yn ddigartref yn cael eu cynnwys ym mholisïau caffael cymdeithasol Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, ac yn syml iawn, nid oes gennym strategaeth tlodi plant gynhwysfawr gyda cherrig milltir clir—