Diolch ichi am y cwestiwn atodol hwnnw, ac rwy'n cytuno â'r rhan fwyaf o'r hyn a ddywedoch chi mewn gwirionedd. Rwyf wedi mynegi fy mhryderon droeon ynghylch iechyd democrataidd Cymru, ac mae'n wir ar draws y Deyrnas Unedig. Rwy'n credu ei fod bob amser yn destun pryder pan nad oes digon o ymgeiswyr ar gyfer rhai seddi. Rwy'n ystyried bod cynghorau cymuned yn rhan eithriadol o bwysig o'n democratiaeth, felly pan nad oes ymgeiswyr neu pan nad yw seddi wedi'u llenwi—. Rwy'n ymwybodol o ddau gyngor cymuned penodol lle nad oes digon o ymgeiswyr i gael cworwm. Rwyf hefyd yn ymwybodol fod cryn nifer o seddi gydag un ymgeisydd yn unig. Wrth gwrs, mae rhywfaint o hynny'n berthnasol hefyd ar lefelau eraill y cynghorau, ond mae'n bryder. 

Rwyf hefyd yn ymwybodol, wrth gwrs, fod llawer o bobl, ac rwyf wedi dod ar draws unigolion sydd â diddordeb mawr yn eu cymuned a'u gwaith cymunedol ond sydd wedi penderfynu na fyddant yn sefyll mewn etholiadau oherwydd y gamdriniaeth y byddant yn ei hwynebu mewn gwirionedd—fel pobl mewn swyddi cyhoeddus. Rwy'n meddwl am y difrïo a welwyd. Credaf yn sicr fod hynny'n rhywbeth y mae angen mynd i'r afael ag ef. Gwn am un cynghorydd cymuned mewn gwirionedd a gafodd eu cam-drin ar y cyfryngau cymdeithasol yr eiliad y dywedasant eu bod yn bwriadu sefyll, ac fe wnaethant newid eu meddwl a dweud nad oeddent am sefyll. Felly, credaf fod problem wirioneddol yno o ran sefyll dros uniondeb y rhai sy'n ymgeisio am swydd gyhoeddus. Credaf fod hynny'n rhywbeth y mae angen mynd i'r afael ag ef. 

Ar ôl yr etholiadau, rwy'n credu bod angen inni edrych ar ddau fater. Un ohonynt yw statws cyffredinol cyfranogiad mewn etholiadau, yn ddemograffig efallai, ledled Cymru gyfan. Mae angen inni edrych ar ganlyniad y cynlluniau peilot a gawsom sy'n edrych ar wahanol ffyrdd y gall pobl gymryd rhan mewn etholiadau. Rwyf finnau hefyd, fel y gwyddoch, eisoes wedi gwneud datganiad ein bod yn bwriadu cyflwyno Bil diwygio a gweinyddu etholiadol gerbron y Senedd hon ym mlwyddyn tri, a gobeithio y bydd yr holl sylwadau a'r safbwyntiau rydych wedi'u mynegi yn bethau a fydd yn ymddangos o ran sut yr awn ati mewn gwirionedd i edrych ar ddiwygio, gwella, a gwneud ein system etholiadol yn fwy hygyrch. Mae rhai o'r sylwadau a wnaed yn y cyfryngau yn ddiweddar wedi gwneud argraff arnaf, pethau y buom yn eu hystyried mewn gwirionedd mewn perthynas â diwygio etholiadol, sef pobl ag anabledd a'u gallu i gymryd rhan briodol yn y system etholiadol.

Felly, credaf fod llawer o bethau'n codi yno, ond mae'n debyg mai fy mhwynt olaf yw hwn: credaf fod iechyd ein democratiaeth yn dibynnu'n rhannol ar gyfranogiad dinasyddion o fewn hynny, ac os yw'r cyfranogiad hwnnw wedi'i wanhau mewn rhyw ffordd neu os nad yw'n cael ei gyflawni fel y dylai, caiff ein cymdeithas gyfan ei gwanhau. Dyna rywbeth y byddwn yn ei drafod eto a byddwn eisiau gweld beth y gallwn ei wneud i'w unioni, ond hefyd i wella a gwneud ein system etholiadol ein hunain yn fwy hygyrch. Wrth gwrs, rydym wedi sicrhau bod pobl ifanc 16 i 17 oed yn cael yr hawl i bleidleisio am y tro cyntaf, sy'n estyniad o'r fasnachfraint, ond dim ond un mesur yw hwnnw.