7. Dadl Plaid Cymru: Niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:14 pm ar 11 Mai 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Peredur Owen Griffiths Peredur Owen Griffiths Plaid Cymru 5:14, 11 Mai 2022

(Cyfieithwyd)

Soniodd Joyce am hysbysebu a phresenoldeb alcohol ym mhob agwedd ar fywyd a hefyd niwed cynyddol alcohol ymhlith menywod yn arbennig; Sioned, yr anghydraddoldebau trasig ac yn aml, yr anghydraddoldebau iechyd sy'n achosi'r problemau. Maent wedi ymwreiddio'n ddwfn yn ein cymdeithas a'r ardaloedd mwyaf difreintiedig yn gymdeithasol yw'r rhai yr effeithir arnynt fwyaf gan y rhain. Ac Altaf yn sôn am alcoholigion gweithredol yn troi'n anweithredol ac yna'r pwysau ar y GIG, ond hefyd fe wnaeth bwynt da ynglŷn â'r dull 'dim drws anghywir' o gael gafael ar gymorth.

Diolch i'r Gweinidog am ei hymrwymiad personol i symud hyn yn ei flaen a pheidio â bod yn hunanfodlon a'r ymrwymiad hirsefydlog yno. Rydym yn ymwybodol fod y Llywodraeth—yn awr, gennych chi eich hun—yn archwilio ac yn adnewyddu'r cynllun ar ôl 2022 a byddwn yn hapus iawn i weithio gyda chi ar y pethau hynny gan ei fod mor bwysig i gynifer o bobl yn ein cymdeithas. 

Yn fy marn i, dangosodd y ddadl bod rhaid i Lywodraeth Cymru fod yn fwy radical yn eu hatebion er mwyn mynd i'r afael â'r problemau y clywsom amdanynt heddiw. Mae gennym system ar waith ar gyfer atal a chefnogi nad yw'n cael yr effaith a ddymunir eto. Heb newid cyfeiriad a pholisïau mwy radical, teimlaf y gallai'r ffigurau barhau i godi. Mae angen i'r Llywodraeth gydnabod nad yw'r polisïau'n cyrraedd y nod yn llwyr a gwneud newidiadau yn unol â hynny, a chlywsom am y diweddariad ar gyfer y dyfodol.

Gyda'r argyfwng costau byw'n niweidio cynifer o deuluoedd ac ar fin gwaethygu, mae angen gweithredu ar frys ar y mater hwn. Heb newid, byddwn yn colli mwy o fywydau, a bydd mwy o unigolion, mwy o deuluoedd a mwy o gymunedau yn parhau i ddioddef. Mae angen mwy o arian ar gyfer therapi triniaeth ataliol iechyd meddwl fwy helaeth, yn ogystal â'r triniaethau sydd eu hangen pan fydd rhywun eisoes yn ymrafael ag alcoholiaeth. Mae angen mesurau ataliol gwell y gellid eu defnyddio gyda theuluoedd sydd mewn mwy o berygl o ddatblygu alcoholiaeth. Gall hyn fod ar ffurf cadw mewn cysylltiad â pherthnasau pobl y gwyddys bod ganddynt anhwylderau camddefnyddio alcohol neu atal alcoholiaeth enetig ac etifeddol mewn teuluoedd. Ochr yn ochr â hyn mae angen darparu cymorth i rai a allai fod wedi cael profiadau niweidiol yn ystod plentyndod. Ar ôl cyfarfod eto heddiw gydag Ymgyrch 70/30, mae targedau pendant y gellid eu gosod ynghylch hynny.

Fel y gwelwyd yn y ddadl hon, rhaid rhoi mwy o gefnogaeth i gymunedau sydd dan anfantais economaidd-gymdeithasol ac sy'n ei chael hi'n anodd, fel nad oes neb yn cael ei adael i deimlo nad yw'n cael cyfle ac yn ddiobaith. Gan fod camddefnyddio alcohol yn effeithio cymaint ar ein cymunedau, mae'n werth inni gael y ddadl hon yma yn ein Senedd genedlaethol. Sefydlais y grŵp trawsbleidiol ar gamddefnyddio sylweddau a dibyniaeth er mwyn annog mwy o ddeialog ynglŷn â phrofiadau pobl sydd wedi bod yn brwydro yn erbyn dibyniaeth ar gyffuriau ac alcoholiaeth. Gobeithio y gall fod yn gyfrwng i rannu arferion da a chryfhau'r gwasanaethau a ddarparwn i bobl sy'n ceisio cael eu bywydau yn ôl ar y trywydd iawn. Rwy'n gobeithio heddiw y gall pawb yn y Siambr gefnogi ein dadl, sydd nid yn unig yn galw am gryfhau a chefnogi, ond am ddarparu adnoddau wedi'u neilltuo hefyd er mwyn helpu pobl i ddianc o afael alcoholiaeth. Mae angen inni roi gobaith o well yfory i bobl sydd â phroblem yfed, heb sôn am eu teuluoedd, eu ffrindiau a'u cymunedau. Diolch yn fawr.