9. Pa ystyriaeth a roddodd y Gweinidog i gefnogi awdurdodau lleol i fynd i'r afael â llygredd aer wrth ddyrannu cyllidebau awdurdodau lleol? OQ58102

Darperir cymorth ar gyfer dyletswyddau ansawdd aer statudol awdurdodau lleol drwy'r setliad blynyddol heb ei neilltuo gwerth £5.1 biliwn. Dyfarnwyd £355,000 mewn grant gennym y llynedd i gynyddu gallu awdurdodau i fynd i'r afael â llygredd aer yn eu hardaloedd, ac rydym yn adolygu'r cynllun hwn ac yn ystyried gofynion ariannu yn y dyfodol i gefnogi'r Ddeddf aer glân.

Diolch am yr ateb hwnnw, Weinidog. Gwyddom y gall y peryglon y mae llygredd aer yn eu hachosi i iechyd a llesiant pobl, a chysylltiad tymor byr a hirdymor â llygredd aer, arwain at ystod eang o glefydau, gan gynnwys strôc, clefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint, broncws y tracea a chanser yr ysgyfaint, a llawer o heintiau eraill. Mae'r offeryn newydd ar-lein, addresspollution.org, wedi taflu goleuni ar y llygryddion y gallai pobl fod yn eu profi yn eu codau post. Yn anffodus, mae'n dangos bod y lefelau llygredd aer mewn rhannau o Gasnewydd ymhlith y gwaethaf yn y DU ac yn llawer uwch na thargedau Sefydliad Iechyd y Byd. Mae'n amlwg fod trigolion yn bryderus iawn ac nad un ateb sydd yna i fynd i'r afael â llygredd aer, ond y bydd angen mesurau cenedlaethol a rhai lleol i ostwng lefelau. Pa strategaeth ariannu hirdymor sydd gan Lywodraeth Cymru i fynd i'r afael â llygredd aer, a sut y mae'n bwriadu cefnogi awdurdodau lleol yn ariannol i fynd i'r afael â phocedi lleol sy'n peri pryder arbennig?

Diolch am y cwestiwn. Y llynedd, fe wnaeth ein cronfa gymorth rheoli ansawdd aer lleol roi cymorth i awdurdodau lleol gyflawni prosiectau arloesol a all atal neu liniaru problemau llygredd aer, a llwyddodd ceisiadau gan Gyngor Dinas Casnewydd, yn ogystal â Chyngor Abertawe a Chyngor Castell-nedd Port Talbot, i gael cymorth drwy'r cynllun hwnnw. Ac rwy'n gwybod fod yr arian a ddyfarnwyd i Gyngor Dinas Casnewydd yn cefnogi gosod synwyryddion monitro yn eu hardaloedd rheoli ansawdd aer, a chredaf fod y disgrifiad yr ydych newydd ei roi o'r math o ddata yr ydych yn ymwybodol ohono yn dangos pa mor bwysig yw'r math hwnnw o fonitro o ran y modd yr ydym yn symud pethau ymlaen ar yr agenda benodol hon.

Credaf y bydd y Ddeddf aer glân yn gwbl ganolog i'r ffordd yr edrychwn ar y materion hyn yn y dyfodol. Ac wrth gwrs, fe wnaethom gynnal ymgynghoriad ar y Papur Gwyn ar gyfer y Bil Aer Glân (Cymru) rhwng 13 Ionawr 2021 a 7 Ebrill 2021. Rwy'n ymwybodol y bydd fy nghyd-Aelod yn cyhoeddi crynodeb o'r ymatebion cyn bo hir; mae hynny'n cael ei ddrafftio ar hyn o bryd. Fel y gallwch ddychmygu, roedd llawer o ddiddordeb yn hyn, sy'n wych. Felly, ein nod yw sicrhau ein bod yn parhau gyda phroses sy'n seiliedig ar dystiolaeth i osod targedau effeithiol, er enghraifft, gan fod yn realistig ynglŷn â'r hyn y gallwn ei gyflawni, ond gan ystyried gwyddoniaeth gadarn a chyngor arbenigol hefyd. Felly, pan ddechreuwn gysoni ein cyllidebau yn y dyfodol, credaf mai drwy'r lens hwnnw y byddwn yn gwneud hynny.