Mis Mai yw mis esgyrn brau. Mae clefyd esgyrn brau yn anhwylder prin sy'n arwain at esgyrn bregus sy'n torri'n hawdd. Mae'n bresennol ar enedigaeth ac fel arfer mae'n datblygu mewn plant sydd â hanes teuluol o'r clefyd. Cyfeirir at y clefyd yn aml fel osteogenesis imperfecta, sy'n golygu asgwrn nad yw wedi ffurfio'n iawn. Gall clefyd esgyrn brau amrywio o fod yn ysgafn i fod yn ddifrifol. Ni ddylid drysu rhyngddo ag osteoporosis—lle mae esgyrn yn breuo dros flynyddoedd—neu duedd rhai pobl yn y byd chwaraeon i dorri esgyrn. Mae'n effeithio ar oddeutu un o bob 15,000 i un o bob 20,000 o bobl, gan ei wneud yn un o'r clefydau genetig prin, ond mae hynny'n golygu y dylai pob un ohonom fod â rhwng tri a phump o etholwyr sy'n dioddef ohono. A byddwn yn tybio nad yw'r rhan fwyaf o Aelodau yn y Siambr hon wedi cwrdd ag unrhyw un yn eu hetholaeth sy'n dioddef ohono. Mae'n un o'r clefydau genetig prin. Ceir llawer o'r clefydau genetig prin hyn. Mae pob un yn brin, ond gyda'i gilydd, maent yn llawer llai prin.

Prif symptom clefyd esgyrn brau yw esgyrn wedi torri. Maent yn torri'n hawdd iawn. Gall esgyrn plant dorri wrth i'w rhieni newid eu cewyn, wrth eu cymell i godi gwynt, neu yn achos un person y cyfarfûm ag ef, yn y groth. Ceisiwch egluro mai clefyd esgyrn brau sydd ar fai pan fyddwch yn mynd â'r plentyn i'r adran ddamweiniau ac achosion brys leol am yr wythfed tro mewn tair wythnos.

Sefydlwyd y Gymdeithas Esgyrn Brau ym 1968. Mae'n cefnogi anghenion pobl sy'n cael eu geni â'r cyflwr prin a'u teuluoedd yn y DU a Gweriniaeth Iwerddon. Er nad oes ateb, gall cynnal ffordd iach o fyw drwy ymarfer corff, bwyta deiet cytbwys â digon o fitamin D a chalsiwm, ac osgoi ysmygu, helpu i osgoi torri esgyrn.