Part of the debate – Senedd Cymru am 3:42 pm ar 25 Mai 2022.
A gaf fi barhau, os gwelwch yn dda? Diolch. Gall staff gofrestru eu hunain ar gyfer yr opsiwn amgylcheddol, cymdeithasol a llywodraethu sydd ar gael, ond mae angen iddynt wybod pa gwestiynau i'w gofyn. Mae'r aelod o fy nhîm bellach wedi cael manylion—[Torri ar draws.] A gaf fi siarad, os gwelwch yn dda? Diolch—rheolwr y gronfa bensiwn fel y gellir mynd i'r afael â hyn. Fodd bynnag, dywedodd yr aelod o fy nhîm wrthyf, ‘Fel aelod o staff, rwy’n gweld fy mod yn gorfod gwneud y rhan fwyaf o’r gwaith caib a rhaw er mwyn darganfod lle'n union y mae pensiwn fy ngweithle newydd yn cael ei fuddsoddi.' Credaf fod gwers i bob un ohonom yn hyn, o ran sicrhau ein bod yn ei gwneud mor hawdd â phosibl i’n staff ein hunain, yn ogystal â’r sector cyhoeddus ehangach, sicrhau bod eu pensiwn yn un moesegol. Wedi'r cyfan, oni ddylai hyn fod yn rhywbeth y gallwch optio allan ohono yn hytrach nag optio i mewn iddo yn y dyfodol?
A pham fod hyn yn bwysig? Nid yn unig mai dyma'r peth iawn i'w wneud o safbwynt moesegol, ond dyma'r peth iawn i ni ei wneud ar gyfer dyfodol ein planed. Rwy’n ddiolchgar i bob un o fy etholwyr sydd wedi cysylltu â mi ynghylch y mater gan rannu ymchwil a wnaed gan Aviva gyda Route2, ar y cyd â Make My Money Matter, ac fel rhan o bartneriaeth Aviva â WWF UK. Canfu fod symud y cyfoeth pensiwn cyfartalog cenedlaethol i’r gronfa gynaliadwy gan ddefnyddio eu cyfrifiad 21 gwaith yn fwy effeithiol na’r arbedion carbon blynyddol cyfunol o newid i ddarparwyr trydan adnewyddadwy, teithio ar drenau yn lle awyrennau, a mabwysiadu deiet llysieuol.
Mae fy etholwyr sy’n teimlo’n gryf am hyn hefyd yn iawn i deimlo nad yw gosod targed ar gyfer 2030 yn ddigon da ac y dylid gwneud y newid hwn ar unwaith. Wedi'r cyfan, gwelsom yn ystod anterth y pandemig bethau a oedd yn arfer cael eu hystyried yn amhosibl yn dod yn bosibl, a chydweithredu rhyngwladol yn adlewyrchu'r brys. Ac eto, mewn perthynas â'r argyfwng hinsawdd a natur, ac fel y gwelsom yn COP26, rydym yn parhau i weld amharodrwydd i weithredu, er gwaethaf y sefyllfa y mae ein planed yn ei hwynebu. Ni ddylem gymryd yr hyn a ddywed y cwmnïau tanwydd ffosil wrthym ar ei olwg gyntaf. Rwy’n siŵr fod llawer ohonoch wedi gweld ymddiswyddiad tanbaid Caroline Dennett o'i swydd fel uwch ymgynghorydd diogelwch gyda Shell, gan gyhuddo’r cynhyrchydd tanwydd ffosil o beri niwed eithafol i’r amgylchedd, a chan ddatgan:
'Ni allaf weithio mwyach i gwmni sy'n anwybyddu'r holl rybuddion ac yn diystyru risgiau newid hinsawdd a chwalfa ecolegol oherwydd, yn groes i ddatganiadau cyhoeddus Shell ynghylch sero net, nid ydynt yn dirwyn olew a nwy i ben, ond yn hytrach, maent yn cynllunio i archwilio ac echdynnu llawer mwy ohonynt.'
Mae'n rhaid inni wneud hyn. Nid yw'n opsiwn. Gallwn ei wneud yma yng Nghymru o ran pensiynau sector cyhoeddus. Dywedir wrthym dro ar ôl tro ei fod yn rhy gymhleth, ond fel y dangoswyd gan Cefin Campbell, mae cenedlaethau’r dyfodol yn mynnu ein bod yn gwneud hyn. Fel arall, ni fydd unrhyw bwynt iddynt gael unrhyw fath o gronfa bensiwn.