Part of the debate – Senedd Cymru am 3:58 pm ar 25 Mai 2022.
Ddirprwy Lywydd, rwy'n ddiolchgar am gyfraniadau’r Aelodau i’r ddadl hon a’r cyfraniadau cadarnhaol gan y rhan fwyaf o Aelodau’r Siambr y prynhawn yma. Fe ddechreuaf, Lywydd, drwy grynhoi—nid wyf yn siŵr a oedd yr Aelod dros Ddyffryn Clwyd wedi cael ei Shreddies y bore yma, neu ei eirin Dinbych, ond rwy’n sicr yn anghytuno â’r rhan fwyaf o’i gyfraniad. Ond rwy'n croesawu ei fwriad i ymatal a’r cyfraniad a wnaeth y prynhawn yma.
Ond Ddirprwy Lywydd, rwy'n benderfynol o weld y cynnig hwn yn cael ei dderbyn yn Siambr y Senedd heddiw, ac y byddwn yn dangos bod Senedd genedlaethol Cymru eisiau i’n sector cyhoeddus fod yn wirioneddol garbon niwtral erbyn 2030. Diolch i’r Aelodau am eu hymgysylltiad cadarnhaol, ond hefyd am y gwaith y maent wedi'i wneud mewn blynyddoedd blaenorol. Gwn fod Jenny Rathbone a Mike Hedges wedi gweithio ochr yn ochr, a soniodd Vikki Howells yn ei chyfraniad am ein Haelodau, pan oeddem yn Aelodau'r Cynulliad, ein cronfeydd pensiwn ein hunain a’r gwaith y maent wedi llwyddo i'w wneud ar hynny. Ond soniodd Heledd Fychan am rywbeth y mae gwir angen i holl Aelodau’r Siambr edrych arno mewn perthynas â'n staff cymorth a’u cynllun pensiynau, a byddwn yn annog y Comisiwn i nodi hynny hefyd.
Ond Ddirprwy Lywydd, byddai'n chwerthinllyd pe bai gweddill y sector cyhoeddus yn dod yn garbon niwtral a bod cronfeydd pensiwn y sector cyhoeddus yn buddsoddi mewn echdynnu tanwydd ffosil. Fel y mae Carolyn Thomas wedi’i ddweud, byddem yn ariannu'r gwaith o achub y blaned pe baem yn gwneud hyn yn iawn.
Hoffwn dalu teyrnged yma hefyd, wrth gloi, i’r holl ymgyrchwyr sydd wedi bod yn gweithio’n galed ar y mater hwn ers blynyddoedd lawer. Mae’r ddadl hon heddiw'n ymwneud â dangos arweiniad gwirioneddol gan Lywodraeth Cymru ac anfon neges at fuddsoddwyr cronfeydd pensiwn fod angen cydweithredu a bod angen dadfuddsoddi, ac nad tanwydd ffosil yw’r dyfodol.
Fel y nodwyd yn y Siambr hon, cafodd cronfeydd pensiwn eu dadfuddsoddi o Rwsia mewn ychydig ddyddiau. Rwy'n croesawu sylwadau Peter Fox ac rwyf hefyd yn cydnabod, fel y gwnaeth Cefin Campbell, y gwaith da a wnaed eisoes gan gynghorau ledled Cymru. Ond mae hyn yn ymwneud â safoni'r arfer ledled Cymru gyfan. Ac wrth gwrs, soniodd Peter Fox am y canlyniadau anfwriadol a allai ddod yn sgil hyn. Wel, rydym yn rhoi wyth mlynedd iddynt wneud hyn gyda tharged 2030, ac fel y dywedodd y Gweinidog, yn rhan o’r cydweithredu â Llywodraeth Cymru, mae cael y sgyrsiau gyda’n cyd-Aelodau a’n hundebau llafur i sicrhau nad oes unrhyw ganlyniadau anfwriadol yn sgil symud i'r cyfeiriad hwn. Ond rydym yn rhoi wyth mlynedd iddynt.
Hoffwn ystyried pobl ifanc, cenedlaethau'r dyfodol, streic hinsawdd ieuenctid Pen-y-bont ar Ogwr a’r bobl ifanc a ddisgrifiodd Cefin Campbell. Mae'r cloc yn tician ar hyn; mae gwir angen inni weithredu, neu fel arall, ni fydd diben cael pensiynau yn y dyfodol beth bynnag.
Lywydd, rwyf am gloi drwy ddweud un peth olaf. Mae hwn yn gyfle gwirioneddol i fuddsoddi yn nyfodol Cymru, yn ein cymunedau a’i seilwaith. Ni allwn ddatrys yr argyfwng hinsawdd ar ein pen ein hunain, ond gallwn ddadfuddsoddi yng nghronfeydd pensiwn ein sector cyhoeddus, ac os gwnawn hynny, Cymru fydd y genedl gyntaf yn y byd i'w wneud, a bydd yn dangos arweiniad real a beiddgar i weddill y byd. Diolch yn fawr.