Part of the debate – Senedd Cymru am 4:40 pm ar 25 Mai 2022.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Cynigiaf y gwelliant a gyflwynwyd yn enw fy nghyd-Aelod, Darren Millar. Bydd yr Aelodau’n ymwybodol fod y Pwyllgor Cyllid yn edrych ar gyllid ôl-UE, ac fel rwyf wedi'i ddweud o'r blaen, mae’n debyg y bydd Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig yn edrych ar y mater hwn yn ddiweddarach eleni, ar ôl i’r Pwyllgor Cyllid gwblhau ei ymchwiliad. Wrth gwrs, mae darparu cyllid yn effeithiol ar ôl Brexit yn hanfodol, yn enwedig ar adeg pan fo costau byw yn codi a phopeth o fwyd i danwydd i ynni yn costio mwy a mwy i aelwydydd.
Gwyddom fod cronfeydd strwythurol yr UE yn hollbwysig er mwyn cefnogi rhaglenni i fynd i’r afael ag amddifadedd, a chredaf fod hwnnw’n bwynt pwysig iawn. Nid ydym yn sôn am brosiectau seilwaith strategol yn unig, ond mewn sawl achos, prosiectau cymunedol lleol sy’n cael effaith enfawr ar sut y mae pobl yn byw yn eu cymunedau. Gwn fod cyllid yr UE wedi’i ddefnyddio yn fy etholaeth i er mwyn darparu rhaglenni cymorth i fusnesau, prentisiaethau, prosiectau twristiaeth a chynlluniau amgylcheddol. Felly, fel y dywedais o’r blaen yn y Siambr hon, mae mor bwysig nad yw Cymru'n colli'r cyllid hwnnw yn y dyfodol, fel y gall prosiectau barhau i wneud gwahaniaeth gwirioneddol yn ein cymunedau.
Mae ein gwelliant heddiw'n ailgadarnhau'r datganiadau y mae Llywodraeth y DU wedi'u hailadrodd na fydd Cymru ar ei cholled o ran cyllid, ac fel Aelodau ar draws y Siambr hon, byddaf yn parhau i wthio i sicrhau bod hyn yn digwydd. Mae Llywodraeth y DU wedi dweud y byddai rhaglenni blaenorol yr UE yn cael eu cynyddu a’u lleihau, ac y byddai ei hymrwymiad cyllido’n cael ei gyflawni gan gyfuniad o gronfeydd yr UE o raglen 2014-20 a buddsoddiad drwy’r gronfa ffyniant gyffredin. Yn wir, codwyd lefel y cyllid gydag arbenigwyr mewn un o gyfarfodydd diweddar y Pwyllgor Cyllid. Credaf mai Guto Ifan o Ganolfan Llywodraethiant Cymru a eglurodd fel hyn:
'mae’r ddwy Lywodraeth yn gwneud honiadau gwahanol yn seiliedig ar ragdybiaethau hollol wahanol am y dyraniadau a’r gwariant. Felly, mae hynny, ac yna mae mater y data sydd ar gael i'r cyhoedd ar faint o gyllid etifeddol sydd gennym. Nid ydym yn gwybod yn iawn beth fyddai wedi digwydd i gyllid yr UE o ran y cronni, pe baem wedi cael cyfnod rhaglen ariannu newydd. Ac wrth gwrs, ni wyddom beth a fydd yn digwydd i'r gronfa ffyniant gyffredin ar ôl 2024-25, y credaf y byddai angen i chi ei chymharu'n iawn i gael darlun cyflawn o'r gymhariaeth â chyllid blaenorol yr UE.'
Felly, mae'n amlwg fod angen mwy o dryloywder gan y ddwy Lywodraeth ar y ffigurau y maent eisoes wedi'u cyhoeddi. Hoffwn ddweud yn glir y dylai Llywodraeth y DU roi mwy o eglurder ynghylch ei dyraniad i Gymru, ond ni ddylai Llywodraeth Cymru fod yn rhydd rhag unrhyw gyfrifoldeb chwaith. Er bod Llywodraeth Cymru wedi rhyddhau rhai ffigurau, nid yw wedi rhoi cyfrif am gyllid etifeddol yr UE, na faint o gyllid sy’n dod o’r UE, nac wedi gwahaniaethu rhwng dyraniadau a gwariant gwirioneddol, fel yr amlygwyd yn y sesiwn ddiweddar honno yn y Pwyllgor Cyllid.
Mae ein gwelliant hefyd yn cydnabod ymrwymiad Llywodraeth y DU i rymuso cymunedau lleol yng Nghymru drwy’r agenda ffyniant bro a’r gronfa ffyniant gyffredin. Er nad yw rhai'n hoffi hyn, y gwir amdani yw bod gan Gymru ddwy Lywodraeth, ac mae’r cyllid uniongyrchol i awdurdodau lleol yn dangos ymrwymiad Llywodraeth y DU i ddatganoli grym i gynghorau sydd yn y sefyllfa orau i ddarparu’r cyllid hwn. Fel rwyf wedi’i ddweud o’r blaen—[Torri ar draws.]—rydym newydd weld pa mor gadarn y mae ein hawdurdodau lleol wedi bod yn ystod y pandemig, a bydd eu gwybodaeth leol yn amhrisiadwy wrth ddarparu’r buddsoddiad hwn. Ildiaf i’r Aelod dros Ogwr.