6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Diben Arbennig ar Ddiwygio'r Senedd — Diwygio ein Senedd: Llais cryfach i bobl Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:43 pm ar 8 Mehefin 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 4:43, 8 Mehefin 2022

(Cyfieithwyd)

Mae'r mater arall yr oeddwn yn anghytuno â'r rhan fwyaf o'r pwyllgor yn ei gylch yn ymwneud â’r system etholiadol. Mae Democratiaid Rhyddfrydol Cymru wedi dadlau ers tro y dylid cynnal etholiadau gan ddefnyddio system y bleidlais sengl drosglwyddadwy, gan roi grym a dewis ystyrlon i bleidleiswyr, dod â rheolaeth pleidiau drwy etholiadau rhestrau caeedig i ben, a sicrhau bod Aelodau’n fwy atebol i’w hetholwyr nag i’w pleidiau. Ystyriodd y pwyllgor sawl system etholiadol, gan gynnwys D'Hondt a Sainte-Laguë. Canfu casgliadau'r panel arbenigol, a ystyriwyd yn fanwl gan y pwyllgor, ac rwy’n dyfynnu,

'yn gyffredinol, [fod] fformiwla etholiadol D'Hondt yn arwain at ganlyniadau sy'n llai cyfrannol na fformiwla Sainte-Laguë, ac weithiau'n llai cyfrannol na'r system bresennol.'

Cau'r dyfyniad. Mae'r cynnig ger ein bron yn rhoi'r grym i bleidiau yn hytrach na phleidleiswyr, a'r hyn sy'n peri pryder i mi yw'r llwybr gwahanol iawn yr ydym yn ei ddilyn o gymharu â'r hyn a gynigiwyd gan y panel arbenigol a phwyllgor y Senedd ar ddiwygio. Argymhellodd y ddau, ar sail y dystiolaeth a oedd ar gael, sut i gyflawni egwyddorion diwygio clir iawn—model gwahanol iawn i’r un a gynigir gan Lafur a Phlaid Cymru. Felly, mae'n rhaid imi gwestiynu'r rhesymeg dros fynd i gyfeiriad gwahanol iawn i'r dystiolaeth, a Gwnsler Cyffredinol, hoffwn ofyn i chi roi rhesymau clir pam y gwrthodwyd argymhellion blaenorol y panel arbenigol.

Byddaf yn gorffen yn y man. Byddwn yn annog Llafur a Phlaid Cymru i edrych eto ar y dull etholiadol a gwneud darpariaethau, o leiaf, ar gyfer rhestrau hyblyg i roi mwy o ddewis i bleidleiswyr. Nid technegolaeth y cynigion yn unig sy'n peri pryder i mi: dyma ein cyfle i greu gwleidyddiaeth newydd sy'n gydgynghorol, yn gyfrannol ac yn amrywiol, ac sydd wedi’i llywio gan atebolrwydd a thryloywder.

I gloi, Ddirprwy Lywydd, rwy'n cefnogi'r egwyddor sy'n sail i ddiwygio. Mae Democratiaid Rhyddfrydol Cymru a minnau wedi ymrwymo i sicrhau Senedd a all gefnogi democratiaeth fywiog, Cymru hunanlywodraethol hyderus a Chymru lewyrchus heddiw ac yn y dyfodol. Mae gennyf amheuon ynghylch y manylion, ac rwy'n gobeithio y gall y Senedd gydweithio—gadewch inni ddychwelyd at y cydweithio trawsbleidiol gwirioneddol hwnnw sydd mor bwysig i mi—ac adeiladu ar y cynigion cynnar hyn a’u haddasu ar y cyd i sicrhau bod y diwygiadau hyn o ddifrif yn sicrhau democratiaeth real i Gymru, fel y byddai fy mam wedi'i hoffi. Diolch yn fawr iawn.