6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Diben Arbennig ar Ddiwygio'r Senedd — Diwygio ein Senedd: Llais cryfach i bobl Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:48 pm ar 8 Mehefin 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 4:48, 8 Mehefin 2022

(Cyfieithwyd)

Wel, roeddwn yn y Senedd yn—. Nid oeddwn yn y Senedd flaenorol, yn y drydedd Senedd, ond nid wyf yn ymwybodol o unrhyw graffu priodol gan Andrew Davies neu Ieuan Wyn Jones ar benderfyniadau i gymeradwyo ac i ddileu cynlluniau, ac ni allaf gofio unrhyw graffu priodol ar y penderfyniad i wario £1 biliwn ac yna £1.5 biliwn ac yna'r hyn a fyddai’n sicr wedi codi i £2 biliwn erbyn y bedwaredd Senedd. Gallaf weld cyfeiriad byr ato mewn adroddiad gan y Pwyllgor Cyllid mewn perthynas â’r gyllideb, ond nid oedd unrhyw beth sylweddol iawn ynglŷn ag a oedd hon yn ffordd addas o wario £2 biliwn. O edrych yn ôl, onid ydym yn lwcus ein bod wedi gwneud penderfyniad yn 2019 i beidio â bwrw ymlaen â’r ffordd hon? Oherwydd yng nghyd-destun yr argyfwng hinsawdd, byddai pob un ohonom yn edrych yn gwbl wirion o fod wedi gwario arian ar brosiect mor ddiwerth, pan fydd yn rhaid inni leihau ein hallyriadau o gerbydau, nid eu cynyddu.

Felly, mae maint y Senedd yn rhy fach, ac mae'n rhywbeth y mae Llafur Cymru—fel y mae Darren Millar yn rhoi sylw iddo o hyd—eisoes wedi pleidleisio arno, yn 2019 ac yn gynharach eleni, mewn perthynas â chynyddu maint y Senedd. Mae gennyf rai pryderon ynghylch y dull o bleidleisio, gan y credaf y gallai peiriannau'r pleidiau ddefnyddio rhestrau caeedig i gael gwared ar aelodau o’r garfan letchwith, ac aelodau o’r garfan letchwith yw’r craffwyr gorau, gan eu bod yn barod i feddwl y tu allan i'r bocs a chwestiynu rhesymeg daliadau hirsefydlog a allai fod wedi dyddio.

Felly, mae'r bleidlais sengl drosglwyddadwy yn opsiwn eithaf deniadol i mi, gan ei bod yn galluogi pleidleiswyr i fwrw eu pleidlais dros ymgeisydd teilwng nad oes gobaith ganddynt o gael eu hethol, o bosibl, ond heb deimlo y byddai'n wastraff pleidlais, gan y gallant gael ail ddewis wedyn ar gyfer unigolyn y credant y byddent yn hoffi ei gael fel eu dewis gorau ond un. Felly, hoffwn holi Cadeirydd y pwyllgor. Wrth drafod cyfyngiadau'r bleidlais sengl drosglwyddadwy, mae brawddeg i'w gweld ar dudalen 29 yn yr adroddiad yn nodi mai’r cyfyngiadau oedd:

'[y] gellir dadlau y gallai hyn arwain at anghydbwysedd yn ffocws yr Aelodau ar faterion etholaethol ar draul elfennau eraill o’u rolau.'

Wel, yn fy marn i, mae canolbwyntio ar anghenion fy etholwyr yn hanfodol er mwyn gwneud pob agwedd ar fy swydd, ac mae’n rhaid imi gyfaddef bod hynny'n un o'r heriau sydd ynghlwm o reidrwydd wrth orfod cael etholaethau mwy o faint er mwyn gwneud i unrhyw system gynrychiolaeth gyfrannol weithio, gan fod yn rhaid i chi—. Yn amlwg, os ydych yn mynd i ddosrannu ar sail y gyfran o'r bleidlais, bydd angen ichi gael etholaethau â mwy nag un Aelod. Ond credaf fod ffyrdd o ddatrys hynny a ffyrdd y gall pobl gytuno ymysg ei gilydd, ar ôl iddynt gael eu hethol, fod Aelod A yn mynd i ganolbwyntio ar ogledd yr ardal ac Aelod B yn mynd i ganolbwyntio ar dde’r ardal. Felly, credaf fod ffyrdd o ddatrys y broblem honno. Ond rwy'n cydnabod nad y bleidlais sengl drosglwyddadwy yw'r opsiwn a ffefrir gan lawer o bobl, a gwn fod safbwyntiau eraill o'i phlaid ac yn ei herbyn.