Part of the debate – Senedd Cymru am 6:27 pm ar 8 Mehefin 2022.
Diolch yn fawr, Lywydd. Nid oeddwn yn disgwyl cael fy ngalw y funud hon. Diolch, Darren Millar, am gyflwyno'r ddadl hon heddiw. Ers i fwrdd Betsi gael ei dynnu allan o drefn mesurau arbennig yn sydyn yn 2020—ac roedd yn sydyn, fel y nododd Rhun ap Iorwerth—gan y Gweinidog iechyd ar y pryd, Vaughan Gething, mae methiannau sylweddol wedi parhau i ddigwydd wrth gwrs, gan amrywio o wasanaethau iechyd meddwl i wasanaethau fasgwlaidd ac adrannau achosion brys ar draws y bwrdd. I mi, camgymeriadau mynych sydd wedi parhau ers 2015 yw'r hyn a drafodwn yma. Byddai gennyf fwy o ddealltwriaeth pe bai'r rhain yn fethiannau newydd, ond maent yn fethiannau sydd wedi'u hailadrodd dros y saith mlynedd diwethaf a chredaf mai dyna'r rhwystredigaeth a glywch yn y Siambr heddiw, rhwystredigaeth yr ydych wedi'i chlywed ers peth amser, Weinidog.
Mae cyfathrebu'n wael—cafwyd ambell enghraifft yng nghyfraniad Sam Rowlands—a diffyg camau uwchgyfeirio i staff allu gwyntyllu eu pryderon. Dro ar ôl tro, tynnodd adolygiadau annibynnol sylw at gamgymeriadau parhaus sy'n arwain at risg i ddiogelwch cleifion a hyd yn oed at farwolaethau. Fel y trafodwyd ddoe, rydym yn gyfarwydd iawn, wrth gwrs, ag adran achosion brys Ysbyty Glan Clwyd—nid yw amseroedd aros wedi gwella ers cyhoeddi'r adroddiad. Rydych wedi clywed enghreifftiau penodol gan Aelodau ar draws y Siambr hon droeon—gwrandewais ar enghreifftiau Sam Rowlands, yn benodol, hefyd—ac yn aml iawn, gellir dweud, 'Wel, dim ond enghreifftiau unigol yw'r rhain', ond nid yw hynny'n wir, wrth gwrs. Gwyddom fod dau o bob tri chlaf yn aros mwy na phedair awr—mae hynny'n gwbl annerbyniol. A bod yn deg, mae'r Gweinidog wedi derbyn bod hynny'n annerbyniol, ond mae'r methiannau'n dal i ddigwydd, a'r hyn nad yw'r Gweinidog yn ei wneud yw gosod y bwrdd dan drefn mesurau arbennig. Mae hyn yn parhau dros saith mlynedd o fesurau arbennig ac ymyriadau wedi'u targedu ac mae hyn yn parhau i fod yn wir. Mae'n werth dweud, wrth gwrs, nad adran achosion brys Ysbyty Glan Clwyd yn unig sy'n methu, mae Maelor Wrecsam hefyd yn methu—60 y cant o gleifion yn aros dros bedair awr yno.
Nawr, gwrandewais ar y datganiad ddoe a'r Aelodau'n gofyn cwestiynau a'r Gweinidog yn ymateb—ni ofynnais unrhyw gwestiynau fy hun; gwrandewais yn ofalus ar y cwestiynau a'r ymatebion. Mae'r Gweinidog am symud yn gyflym a gwella gwasanaethau, ac mae hynny i gyd yn dda i'w glywed, ond mae cynigion y Gweinidog yn awgrymu fel arall yn ôl yr hyn a welaf. Ni fydd y grŵp teiran yn cyfarfod—a gallaf weld y Gweinidog yn edrych ar hyn—y mis nesaf, na'r haf hwn, nid tan fis Hydref. Nawr, do, clywais eich ymateb i hyn ddoe, Weinidog, ond bedwar i bum mis i ffwrdd, nid yw hynny'n dangos unrhyw fath o frys. Nawr, dywedodd y Gweinidog ddoe, 'O, bydd cyfarfodydd yn cael eu cynnal bob pythefnos', ond mae staff a chleifion yn crefu am gefnogaeth gyflymach a mwy pendant. Pa gamau a gymerir bob pythefnos? Beth fydd lefel y tryloywder yn y cyfarfodydd sy'n digwydd bob pythefnos i fonitro—? Pa fath o fonitro a fydd yn digwydd yn y cyfarfodydd hynny bob pythefnos? Felly, bydd gennyf ddiddordeb mewn gweld a fydd y Gweinidog, yn ei hymateb, yn rhoi sylw i rai o'r materion hynny.
Nawr, mae tri o'r pedwar mater y mae'r Gweinidog yn eu hamlinellu—arweinyddiaeth, llywodraethu, gwasanaethau iechyd meddwl, gwasanaethau brys—maent yn cael eu hadlewyrchu mewn gwasanaethau ysbyty eraill ar draws y bwrdd. Soniais o'r blaen am adran achosion brys Ysbyty Maelor Wrecsam, ond soniais hefyd am uned iechyd meddwl Ablett yn Ysbyty Gwynedd. Hefyd, yn yr achos penodol hwnnw, yn anffodus, gwelsom un claf yn cyflawni hunanladdiad. A'r mis diwethaf, mynegodd crwner cynorthwyol dwyrain gogledd Cymru y pryderon difrifol ynghylch ymchwiliadau'r bwrdd iechyd i farwolaeth y claf. Nawr, byddai gennyf rywfaint o gydymdeimlad, mewn gwirionedd—bu gennyf rywfaint o gydymdeimlad yn y gorffennol—gyda barn gref y Gweinidog nad dyma'r amser i ad-drefnu, ond mae degawd o reolaeth wael iawn wedi mynd heibio a saith mlynedd o drefn mesurau arbennig neu ymyrraeth wedi'i thargedu. Nid oes a wnelo hyn â'r pandemig; mae hyn wedi bod yn digwydd ers dros ddegawd. Ac i mi, mae'n rhaid i mi ddod i'r casgliad, os nad nawr yw'r amser i ailedrych ar sefydliad neu i ailedrych ar sut y caiff gwasanaethau eu darparu, pryd yw'r amser i wneud hynny? Felly, mae pobl yn y gogledd, cleifion yn y gogledd, ond hefyd staff yn y gogledd, yn haeddu gwasanaeth iechyd o safon, ac rwy'n gobeithio y bydd yr Aelodau heddiw ar draws y Siambr yn cefnogi ein cynnig a gwelliant Plaid Cymru yn y cynnig hwn heddiw hefyd.