Part of the debate – Senedd Cymru am 5:13 pm ar 14 Mehefin 2022.
Mae'n ddiddorol eich bod yn dweud hynny. Dydw i ddim yn siŵr a fyddai Senedd i Gymru yn cyflawni hynny, a dydyn ni heb weld dim o'r dystiolaeth honno heddiw. Rwy'n gwybod bod gennych chi gefndir helaeth yn y BBC, ond nid ydym ni wedi gweld hynny heddiw. Y cyfan rydym ni wedi'i weld heddiw yw sefydlu comisiwn sydd eisoes wedi penderfynu beth mae'n mynd i'w adrodd cyn iddo ddechrau.
Bydd Papur Gwyn Llywodraeth y DU ar ddiwygiadau darlledu, sy'n cynnwys dileu rhai cyfyngiadau, yn golygu y bydd S4C yn gallu cyrraedd pobl ledled y DU. Mae byd mawr allan yna, a hyd yn oed ymhellach i ffwrdd, a bydd ei wasanaeth ar alw hyd yn oed yn fwy hygyrch eto. Mae angen i ni edrych y tu hwnt i'n ffiniau ein hunain. Rwy'n gwybod ei fod yn gysyniad estron i Blaid Cymru, ond mae byd y tu allan i Gymru, ac mae'r Papur Gwyn hwn yn rhoi cyfle i S4C, ac yn bwysicach na hynny, yr iaith Gymraeg, gael ei chlywed a'i gweld gan gynulleidfa lawer ehangach.
A mater olaf: amcangyfrifir gan y BBC bod £184 miliwn yn cael ei godi yng Nghymru o gyfanswm ffigur y DU o £3.7 biliwn. Yn 2018-19 derbyniodd S4C £74.5 miliwn o gyllid a gynhyrchwyd gan ffi'r drwydded. Mae hyn yn rhoi cyfanswm y gwariant a gynhyrchir gan ffi'r drwydded yng Nghymru ar £253.5 miliwn—mae bron i £70 miliwn yn fwy nag yr amcangyfrifir gan y BBC sy'n cael ei godi yng Nghymru. Mae hyn yn dangos bod Cymru'n cael llawer mwy o arian o ffi'r drwydded, unwaith eto hyd at bron £70 miliwn yn ychwanegol, nag y mae'n ei gynhyrchu ei hun yng Nghymru. Y cwestiwn sy'n dilyn wedyn yw hyn: o ble y daw'r gwahaniaeth yn yr arian pe bai'r pŵer hwn yn cael ei ddatganoli? Un awgrym—ac rwyf i'n dod i ben, Llywydd—gan yr Athro David Hutchison o Brifysgol Glasgow Caledonian, oedd, a dyfynnaf,
'byddai'n dal yn angenrheidiol wynebu'r ffaith, gan y byddai'n rhaid talu BBC y DU am wasanaethau cyffredin, y gallai fod yn rhaid i ffi'r drwydded yng Nghymru—fel yn yr Alban—fod yn sylweddol uwch nag ydy o ar hyn bryd.'
A fyddai datganoli'n newid y sefyllfa honno? Yn sicr, o gofio bod teuluoedd yn ei chael hi'n anodd oherwydd y cynnydd ym mhrisiau nwy a thrydan, mae rhoi baich sylweddol uwch ar ffioedd trwydded yn enghraifft arall o'r Llywodraeth hon yng Nghymru yn mynd ar drywydd pwerau waeth beth fo'r gost.