Part of the debate – Senedd Cymru am 3:55 pm ar 14 Mehefin 2022.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Diolch am y datganiad pwysig yna, Gweinidog. Hoffwn dalu teyrnged i'r grŵp dan gadeiryddiaeth fy nghyfaill da John Griffiths, oherwydd mae wedi gwneud gwaith anhygoel dros yr amser y mae wedi'i ffurfio. Mae gwastadeddau Gwent yn adnodd gwych y mae angen ei drysori a'i ddiogelu. Fe'i ffurfiwyd tua 8,000 o flynyddoedd yn ôl, ac mae'r dirwedd a wnaed gan ddyn yn dyddio'n ôl i'r Rhufeiniaid. Mae'n rhan anhygoel o Gymru a byddwn yn annog unrhyw un nad yw wedi bod yno i wneud hynny.
Rwy'n gwybod bod eu pwysigrwydd yn sicr yn cael ei gydnabod gennych chi, Gweinidog, ond hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i bwyso am roi mwy o arfau i gyrff cyhoeddus er mwyn iddyn nhw allu brwydro yn effeithiol i'w hamddiffyn. Un bygythiad penodol yw tipio anghyfreithlon ar raddfa enfawr, pan fo troseddwyr yn defnyddio arwahanrwydd y gwastadeddau, ond sydd â mynediad cymharol hawdd i'r M4, i ollwng tunelli o sbwriel a gwastraff. Mae llywodraeth leol a Cyfoeth Naturiol Cymru yn gwneud eu gorau i gyflwyno dirwyon a hysbysiadau, ond mae grwpiau cymunedol yn aml wedi canfod bod y prosesau hyn yn anodd, ac mae'r dirwyon a roddwyd yn gymharol aneffeithiol. A wnaiff y Gweinidog edrych ar y prosesau yr ydym ni'n eu defnyddio i ddiogelu'r gwastadeddau ac a oes unrhyw ffyrdd y gallwn ni geisio arfogi cyrff cyhoeddus â phwerau ac ataliadau cryfach, fel y gellir cymryd camau cadarnach a chyflymach yn erbyn y sefydliadau troseddol hunanol sy'n manteisio ar y dirwedd wych hon?