7. Datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol: Diweddariad ar Wcráin

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:50 pm ar 14 Mehefin 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 4:50, 14 Mehefin 2022

(Cyfieithwyd)

Hoffwn i edrych yn benodol ar y materion i awdurdodau lleol yr ydych chi wedi sôn amdanyn nhw, oherwydd bod hyn wedi bod yn her wirioneddol iddyn nhw o ran tai a sut y gallwn eu cefnogi. O ran digartrefedd, mae'r defnydd o lety dros dro ar hyn o bryd yn eithaf sylweddol, ac felly roedd cyfarfod ag arweinwyr yr awdurdodau lleol ddydd Iau yn bwysig iawn. Dyna pam y gwnaethom ni gyfarfod hefyd ag aelodau'r cabinet—aelodau cabinet newydd, arweinwyr newydd, yn ogystal â'r rhai presennol sy'n dychwelyd i'w swyddogaethau. Fe wnaethom ni gytuno ar ymateb ar gyfer Cymru gyfan. Mae'n rhaid i bob awdurdod lleol wneud ei ran. Mae hynny'n cynnwys y rhai nad oes ganddyn nhw ganolfannau croeso, fel yr ydych chi'n ei ddweud, Sioned. Mae gennym ni fframwaith ar gyfer llety, sy'n nodi disgwyliadau ar gyfer pob awdurdod lleol, ac mae'n darparu gwybodaeth am y fformiwla ar gyfer y cyfrifoldeb hwnnw. Rydym yn gweithio'n agos iawn gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, yn monitro ble mae pobl wedi eu hailgartrefu, a hefyd yn sicrhau bod amrywiaeth o lety ar gael—llety unigol, y sector rhentu preifat, mae Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig yn cymryd rhan bellach, a thai cymdeithasol. 

Rwyf wedi sôn am bwysau ar awdurdodau lleol, ac mae hyn yn rhan o fod yn genedl noddfa. Mae gennym ni eisoes rai teuluoedd o Afghanistan nad ydyn nhw wedi symud i lety hirdymor eto. Mae gennym ni dros 7,300 o bobl yng Nghymru mewn llety dros dro. Mae angen i ni fod yn hyblyg ac yn greadigol ynghylch sut y gallwn ni helpu awdurdodau lleol. Ddydd Iau, roeddem yn gallu dweud wrth awdurdodau lleol fod gennym ni raglen gyfalaf newydd ar gyfer llety trosiannol. Gall awdurdodau lleol wneud cais i'r rhaglen honno i gynyddu faint o lety sydd ganddyn nhw i gefnogi'r pwysau presennol ar dai, ochr yn ochr â'r ymateb i'r sefyllfa yn Wcráin. Ac, yn amlwg, mae gennym ni waith yn mynd rhagddo o ran atal digartrefedd—dyma'r dull 'cynnwys pawb'—yn ogystal â'r rhaglen ailsefydlu. Rwy'n gobeithio bod hynny'n rhoi rhywfaint o sicrwydd i chi ein bod yn ceisio cefnogi hyn y gorau y gallwn ni o ran yr anghenion sydd gennym ni.

Mae lleoliadau yn chwalu. O ran y cynllun teuluol, nad oes gennym y data yn ei gylch, ac nad oes gennym ni gyllid ar ei gyfer, nid ydym yn gwybod o hyd faint sydd gennym ni yng Nghymru oni bai eu bod yn rhoi gwybod i ni am hynny, ond maen nhw mewn gwirionedd yn cysylltu ag awdurdodau lleol pan fydd lleoliad yn chwalu, ac maen nhw'n cael eu hymgorffori yn y fframwaith hwn ar gyfer canllawiau llety, ac yna'n sicrhau bod trefniant ail-baru. Wrth gwrs, mae gennym ni linell gymorth Llywodraeth Cymru. Fel y dywedais, ymwelais â hi. Mae ar agor bob dydd, ddydd a nos. Maen nhw'n gweithio'n galed iawn i ddiwallu rhai o'r anghenion hyn sy'n dod i'r amlwg o ganlyniad i'r pwysau ar awdurdodau lleol a'u trefniadau.

Yn olaf, byddwn i'n dweud, o ran y sefyllfa gyllid, fod Llywodraeth Cymru yn cyfrannu at hyn. Rydym yn genedl noddfa, ac rydym yn bryderus iawn nad yw Llywodraeth y DU yn rhoi'r arian sydd ei angen ar Lywodraeth Cymru i weithredu ein canolfannau croeso. Ond rydym yn gweithio gyda nhw i geisio sefydlu memorandwm cyd-ddealltwriaeth i gael cyllid tuag at y cymorth sydd ei angen ar deuluoedd o Wcráin drwy'r rhaglen uwch-noddwyr, a gallaf roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi am hynny. Rwy'n credu ei bod yn bwysig i ni barhau i bwyso ar hyn, wrth i mi gyfarfod yn rheolaidd. Rwy'n gobeithio bod hyn wedi rhoi rhyw syniad i chi o beth yw'r dasg i awdurdodau lleol, cymunedau, noddwyr—yr holl noddwyr newydd sy'n dod ymlaen—a'r trydydd sector. Rydym yn edrych ar gyfleoedd newydd ar gyfer mwy o ganolfannau croeso, ond hyd yn oed gyda mwy o ganolfannau croeso, mae angen trefniant symud ymlaen.

Mae cymorth iechyd meddwl yn hollbwysig. Rwyf am ddweud, yn y ganolfan groeso yr ymwelais â hi, fod yr awdurdod lleol a'r bwrdd iechyd wedi cyfarfod â ni, a bod ganddyn nhw dîm o bedair nyrs a oedd yno'n darparu cymorth, gan gynnwys mynd i'r afael ag iechyd meddwl a thrawma, o ran cymorth cyntaf seicolegol. Roedden nhw'n ymgysylltu ac roedd ganddyn nhw gyfieithwyr a chyfieithwyr ar y pryd, felly roedd ymrwymiad clir yn y ganolfan groeso honno. Ond mae hyn hefyd ar gyfer yr holl deuluoedd sy'n noddwyr; mae angen iddyn nhw hefyd gael mynediad at wasanaethau seicolegol hefyd. Mae hwn yn alw newydd enfawr i'n holl wasanaethau, yn enwedig mewn cysylltiad ag iechyd meddwl a chymorth.