Part of the debate – Senedd Cymru am 4:41 pm ar 22 Mehefin 2022.
Wel, rwy'n falch eich bod, o'r diwedd, wedi llwyddo—[Torri ar draws.] Rwy'n falch eich bod wedi llwyddo i gywiro eich hun ar y diwedd, ond rwy'n Aelod o'r Senedd, a fy ngwaith i yw ymdrin â'r hyn sydd wedi'i ddatganoli i Lywodraeth Cymru, a'r hyn sydd wedi'i ddatganoli i Lywodraeth Cymru yw trafnidiaeth gyhoeddus yng Nghymru. Dyna’r rheswm pam y mae fy nghyfraniad wedi’i deilwra i ymdrin â’r seilwaith sy’n cael ei redeg o'r fan hon yng Nghaerdydd, ac nid gan San Steffan.
Felly, mae’r pellter sy'n cael ei deithio gan fysiau yng Nghymru wedi lleihau yn sylweddol o dan y Llywodraeth Lafur hon, gyda llawer o doriadau i wasanaethau yn effeithio ar drigolion yn Nyffryn Clwyd, yn arbennig, trigolion Roundwood Avenue yng Ngallt Melyd, sy’n teimlo eu bod wedi colli rhywbeth pwysig iawn ar ôl i'w hardal gael ei thynnu oddi ar y llwybr bws cylchol lleol, a bellach, mae’n rhaid iddynt gerdded bron hanner milltir i gyrraedd eu safle bws agosaf ar y llwybr, ac nid yw hynny'n hawdd i bobl hŷn neu bobl â symudedd cyfyngedig. Er bod hyn yn sicr wedi'i waethygu gan y pandemig, mae'n dilyn tuedd o ddirywiad graddol dros y degawd diwethaf.
Yna, down at y methiant mwyaf, gellir dadlau, o ran seilwaith a thrafnidiaeth o dan oruchwyliaeth y Llywodraeth hon, sef teithio mewn ceir. Mae Llywodraethau Llafur olynol wedi methu adeiladu rhwydwaith ffyrdd digonol mewn 23 mlynedd o lywodraeth. Er y bu cynnydd o bron i 25 y cant yn y traffig dros y ddau ddegawd diwethaf, 3.3 y cant yn unig o gynnydd a fu yn y rhwydwaith ffyrdd yma yng Nghymru, ac rydym yn dal i aros am unrhyw welliannau sylweddol i’r A55, sy’n mynd drwy fy etholaeth, ac a fydd, fel yr awn i mewn i fisoedd yr haf, yn cael ei gorlethu, rwy'n siŵr, gan y cynnydd mewn traffig a ddaw yn sgil twristiaeth, twristiaeth y dylem fod yn ei hannog ac yn ei chroesawu yn y gogledd, ac nid atal pobl rhag dod yma oherwydd yr oedi a'r tagfeydd a ragwelir ar y ffyrdd. Ac wrth inni wthio am opsiynau teithio mwy ecogyfeillgar ar y ffyrdd, megis newid i ddefnyddio ceir trydan, dim ond 35 o ddyfeisiau gwefru sydd gan Gymru am bob 100,000 o bobl, o gymharu â 54 yn yr Alban a 46 yn Lloegr am bob 100,000.
Cafwyd thema glir i’r araith hon heddiw, a llawer o areithiau eraill a glywyd yn y ddadl y prynhawn yma, sef degawdau o fethiant gan y Llywodraeth Lafur hon i ddatrys ac unioni'r problemau trafnidiaeth dybryd sy’n wynebu pobl Cymru heddiw o ddydd i ddydd. Nid ydym yn gweld unrhyw Weinidog yn cyfaddef eu bod wedi gwneud y peth anghywir dro ar ôl tro. Yn lle hynny, cawn addewidion ffug, malu awyr a mwy o din-droi ac oedi tra bo ein hetholwyr yn ei chael hi'n anodd ymdopi. Hyd yn oed yn gynharach heddiw, aeth y Gweinidog Newid Hinsawdd i’r afael â fy mhryderon ynghylch blaengynllunio gwael yn ystod digwyddiadau mawr megis rasys Caer a digwyddiadau chwaraeon, gyda cherbydau gorlawn ar reilffordd gogledd Cymru, drwy feio Network Rail, er mai Trafnidiaeth Cymru a Llywodraeth Cymru sy'n gyfrifol am hyn, fel y nodais yn yr ymyriad.
Mae Cymru angen ac yn haeddu seilwaith trafnidiaeth modern integredig sy’n addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain. Dylai’r Llywodraeth Lafur hon fod yn ymdrechu i sicrhau bod poblogaeth Cymru yn gallu defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus fel dewis amgen hyfyw yn lle defnyddio ceir preifat. Yn anffodus, mae’r dystiolaeth yn nodi i’r gwrthwyneb, a chyda moratoriwm bellach yn ei le ar adeiladu ffyrdd, rwy’n disgwyl i bethau waethygu cyn iddynt wella, a’r gwir amdani, Weinidog, yw bod Cymru’n haeddu gwell.