Cynllun Gweithredu Gwasanaethau Canser

Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 2:15 pm ar 28 Mehefin 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:15, 28 Mehefin 2022

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, mae gan bob bwrdd iechyd—ar wahân i Gaerdydd, a fydd yn dechrau'n ddiweddarach eleni—ganolfannau diagnosis cyflym erbyn hyn. Felly, nid wyf yn hollol siŵr pa broblem y mae'r Aelod yn ei gweld o ran cyflymder pan fyddan nhw eisoes yn digwydd mewn chwech o saith bwrdd iechyd yng Nghymru. Mae tri ohonyn nhw yn gweithredu yn y gogledd, lle bydd gan Rhun ap Iorwerth ddiddordeb uniongyrchol; mae gan bob un o'r tri ysbyty cyffredinol dosbarth ganolfan diagnosis cyflym erbyn hyn. A Llywydd, mae'n bwysig cofio beth oedd diben y canolfannau diagnosis cyflym hynny: nid oes gan bobl sy'n mynd at eu meddyg teulu gyda symptomau, y symptomau clasurol ac uniongyrchol hynny bob tro, sy'n gysylltiedig â phosibilrwydd o ganser. Maen nhw'n dangos yr hyn a elwir gan y proffesiwn yn 'symptomau aneglur' a hyd yn hyn, ni fu llwybr uniongyrchol bob amser i feddyg teulu sicrhau bod rhywun y mae yn credu y gallai fod yn y sefyllfa honno, pan nad yw'r symptomau'n ddiffiniol, i sicrhau y gall y person hwnnw gael yr asesiad y mae ei angen. Dyna yw diben y canolfannau newydd, ac maen nhw'n ychwanegiad sylweddol at y dirwedd sydd gennym ni yma yng Nghymru.

Llywydd, rwyf eisoes wedi dweud bod effaith COVID ar wasanaethau canser yng Nghymru wedi bod yn real, ond yn ystod y flwyddyn ddiwethaf—ac mae maes iechyd yn gweithio yn ôl blynyddoedd ariannol yn y ffordd y mae'n cyfrif y pethau hyn—yr oedd atgyfeiriadau 17 y cant yn uwch na'r flwyddyn cyn i'r pandemig ddechrau, a chafodd 22 y cant yn fwy o bobl driniaeth am ganser nag yn y flwyddyn cyn i'r pandemig daro. Felly, er gwaethaf y pwysau gwirioneddol sydd ar y system, mae wedi ymateb, rwy'n credu, gyda phenderfyniad gwirioneddol a gyda chryn lwyddiant.