Part of the debate – Senedd Cymru am 4:19 pm ar 29 Mehefin 2022.
Diolch am eich ymyriad, Altaf. Credaf nad yw'n rhywbeth yr edrychwyd arno'n benodol yn ein hadroddiad pwyllgor, ond o'n safbwynt ni, credaf mai'r hyn sy'n bwysig yw bod yr ôl-groniad yn gostwng. Wrth glywed cyfraniadau Aelodau eraill y prynhawn yma, gwyddom y gallwn siarad am ystadegau, ond mae'n ymwneud â'r effaith wirioneddol ar fywydau pobl. Unwaith eto, gwnaeth tîm ymchwil y Senedd waith gwych i ddangos rhai o'r union faterion yr oedd pobl yn ymdopi â hwy, a'u teuluoedd, wrth fod ar restr aros.
Ond rwy'n meddwl mai un o'r materion eraill—. Credaf fod Jane Dodds wedi sôn, yn ddiddorol, am ddychwelyd cyllid i Lywodraeth Cymru, a thynnodd Archwilio Cymru sylw at hyn hefyd, wrth gwrs. Ond y cwestiwn yw: pam y digwyddodd hynny? Pam? Oherwydd nad ydynt yn gallu gwario'r arian. Pam na allant wario'r arian? A yw hwnnw'n fater sy'n ymwneud â chapasiti? Nid oes ganddynt ddigon o gapasiti i gyflawni hynny efallai.
Ond gellid dadlau mai her fwyaf y Senedd hon yw lleihau'r ôl-groniad o ran amseroedd aros. Cyfrifoldeb y Llywodraeth yw hyn a chyfrifoldeb y Senedd hon yw dwyn y Llywodraeth i gyfrif yn hynny o beth. Clywais gyfraniad y Gweinidog—ychydig o enghreifftiau penodol yn y byrddau iechyd. Ond efallai mai'r hyn na ddywedoch chi ormod amdano, Weinidog, oedd yr hyn y gellid ei wneud ar lefel fwy rhanbarthol yn ogystal efallai. Felly, gallwn weld bod enghreifftiau unigol o fewn byrddau iechyd, ond ceir mater byrddau iechyd yn cydweithio, a beth y gellid ei wneud i gyflwyno'r arferion gorau hynny, ond bod byrddau iechyd rhanbarthol yn cydweithio ar draws ei gilydd hefyd.
Ond rwy'n gwerthfawrogi eich didwylledd, Weinidog. Rwy'n gwerthfawrogi eich gonestrwydd ynghylch y ffigurau cyfraddau canser siomedig. Daliwch ati i fod yn onest gyda ni am y sefyllfa, Weinidog, a chredaf fod hynny'n ddefnyddiol yn hynny o beth. Ond rwy'n credu mai'r hyn sy'n bwysig yw na allwn anelu'n syml at ddychwelyd i'r man lle roeddem yn ôl ym mis Mawrth 2020. Mae'n rhaid inni ddefnyddio'r cyfle hwn i aildrefnu, ac mae angen inni weld buddsoddiad cynaliadwy mewn gwasanaethau, yn y gweithlu, yr ystad a'r seilwaith, ffocws o'r newydd ar arloesi, trawsnewid gwasanaethau dilys a chynaliadwy, a chynnydd ar atal a mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd er mwyn sicrhau nad oes neb yn cael ei adael ar ôl. Diolch yn fawr iawn.