5. Pa ganlyniadau y mae Llywodraeth Cymru'n gobeithio eu cyflawni o'r cynllun peilot incwm sylfaenol cyffredinol ar gyfer y rhai sy'n gadael gofal yng Ngogledd Cymru? OQ58318

Diolch i Carolyn Thomas, Llywydd. Mae'r cynllun treialu yn brosiect radical ac arloesol sy'n cynnig sefydlogrwydd ariannol i dros 500 o bobl sy'n gadael gofal yng Nghymru. Mae bron i 100 o bobl ifanc yn y gogledd yn gymwys ar gyfer y cynllun treialu, a bydd hyn yn eu galluogi i wneud dewisiadau cadarnhaol yn unol â'r gobeithion a'r uchelgeisiau sydd ganddyn nhw ar gyfer eu bywydau eu hunain.

Diolch. A gaf i ddechrau drwy groesawu'r treial hwn a diolch i fy nhgyd-Aelod Jack Sargeant am y gwaith sylfaenol y mae wedi'i wneud i'w wireddu? Gall gorbryder a thrafferthion ariannol fod yn llafurus ac atal pobl rhag ffynnu neu fyw bywydau iach a hapus. Gallai sefydlogrwydd ariannol olygu'r gwahaniaeth rhwng y rhai sy'n gadael gofal yn dysgu sgiliau newydd, yn gallu fforddio rhwydweithio a chymdeithasu a magu hyder a bod yn hapus. Nid yw bob amser yn hawdd mesur y pethau hyn, ond maen nhw'n eithriadol o bwysig, serch hynny, yn enwedig i bobl ifanc, a allai gael budd gwirioneddol o gymorth emosiynol a rhywun y gallan nhw ymddiried ynddo i droi ato.

Pa gyngor a chymorth gofalu y bydd y rhai sy'n gadael gofal yn gallu cael gafael arnyn nhw? A sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu mesur canlyniadau'r treial, gan gynnwys metrigau nad ydyn nhw'n rhai economaidd, fel hapusrwydd a llesiant? Diolch.

Diolch i Carolyn Thomas am hynna, Llywydd. Un o nodweddion nodedig cynllun treialu Llywodraeth Cymru yw nad yw dim ond yn cynnig incwm i bobl ifanc. Mae'r incwm yn bwysig iawn oherwydd ei fod wedi'i warantu ac mae'n ddibynadwy. Roeddwn yn siomedig o weld ymateb Ceidwadwyr Cymru i'r cynllun treialu. Wrth feddwl am y cwestiynau a ofynnodd arweinydd yr wrthblaid imi'n gynharach, gwyddom, i gynifer o bobl ifanc sy'n gadael gofal, mai sicrhau llety dibynadwy a gweddus yw un o'r prif heriau y maen nhw yn eu hwynebu.

Yn y digwyddiad lansio y bûm ynddo gyda fy nghyd-Aelod Jane Hutt, siaradais yno â menyw ifanc a eglurodd wrthyf ei bod wedi gadael gofal, bod ganddi fflat ei hun a bod y denantiaeth wedi dod i ben, roedd wedi sicrhau fflat arall, ond roedd bwlch o bythefnos rhwng y fflat yr oedd yn rhaid iddi ei adael a'r fflat yr oedd yn mynd i symud i mewn iddo. Dywedodd wrthyf na fyddai angen i bobl ifanc eraill sydd â theuluoedd yn gefn iddyn nhw feddwl am beth i'w wneud o dan yr amgylchiadau hynny; rydych chi'n gwybod y gallwch fynd adref am gwpl o wythnosau a gallwch ddod i ben rywsut, ac yna pan fydd eich fflat newydd ar gael, byddwch yn symud i mewn. Iddi hi, roedd yn drychineb; roedd hi'n ddigartref pan ddaeth tenantiaeth y fflat cyntaf i ben, ac erbyn i'r denantiaeth nesaf ddod ar gael, effeithiwyd mor wael ar ei bywyd gan y pythefnos hwnnw heb unman i fynd fel nad oedd hi'n gallu ei gymryd o gwbl. Bydd rhoi incwm sylfaenol i bobl ifanc y maen nhw'n gwybod y gallan nhw ddibynnu arno yn eu galluogi nhw i wneud gwahanol fathau o benderfyniadau, penderfyniadau buddsoddi, yn eu dyfodol eu hunain. Ond gan fod hwn yn grŵp o bobl ifanc sy'n agored i niwed, yna, yn ein cynllun, byddan nhw hefyd yn gallu cael cyngor rheolaidd gan y bobl hynny y maen nhw'n eu hadnabod eisoes, sydd wedi bod yn rhan o'u bywydau eisoes ac a fydd yn parhau i fod yn rhan o'u bywydau yn ystod y cyfnod treialu. Felly, pan fyddan nhw'n gwneud penderfyniadau, ni fyddan nhw yn eu gwneud nhw ar eu pen eu hunain neu heb gymorth, byddan nhw'n yn eu gwneud ochr yn ochr â'r cyngor a'r arweiniad y maen nhw yn eu cydnabod eu hunain y bydd angen iddyn nhw fanteisio arnyn nhw er mwyn gallu manteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd sydd ar gael iddyn nhw yn awr.

Mae gwerthusiad, amserlen werthuso drylwyr y cytunwyd arni ar gyfer y cynllun treialu. Bydd yn cynnwys ymchwil ansoddol yn ogystal â meintiol. Byddwn yn casglu'r ffigurau, wrth gwrs, ond byddwn hefyd yn casglu profiad bywyd y bobl ifanc hynny yn y cyfweliadau hynny sy'n caniatáu iddyn nhw siarad drostynt eu hunain ac i sicrhau ein bod yn gallu manteisio i'r eithaf o ran dysgu o'r arbrawf y byddwn yn rhoi cynnig arno yma yng Nghymru.