7. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Iechyd Menywod

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:42 pm ar 5 Gorffennaf 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 5:42, 5 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu mai'r hyn yr ydym ni'n dechrau sylweddoli yw pwysigrwydd gofal iechyd rhyw benodol yn ei ystyr ehangaf, a'r angen i deilwra gofal iechyd ar gyfer anghenion mwy na hanner y boblogaeth. Nid yw'n ymwneud yn benodol â chyflyrau neu afiechydon sy'n rhyw benodol yn unig, mae'n ymwneud â'r ffaith nad yw menywod wedi cael digon o sylw yn ein ffordd o feddwl am gyflyrau sy'n effeithio ar ddynion a menywod, ond lle mae persbectif penodol o ran menywod. Mae anghenion menywod wedi cael eu hanwybyddu neu heb gael digon o sylw hyd yn oed pan fo effaith anghymesur ar fenywod yn sgil y cyflyrau hynny. Sonioch chi am rai ohonyn nhw. Mae clefyd y galon yn un sy'n codi'n eithaf aml. Mae asthma yn un arall. Mae meigryn yn un arall. Ac mae'r Gweinidog wedi cyfeirio at y rheini.

Fodd bynnag, hoffwn dynnu sylw at y ffaith, er bod y Gweinidog, a chytunaf yn llwyr â hi, yn dweud ei bod am gofnodi, pan soniwn ni am iechyd menywod a gofal iechyd menywod, nad sôn am wasanaethau gynaecolegol neu iechyd atgenhedlol yn unig yr ydym ni, ac yna mae'n mynd ymlaen i enwi'r pethau sy'n cael eu gwneud eisoes, a dilyn y dull cwrs bywyd a nodwyd gan Goleg Brenhinol yr Obstetryddion a'r Gynaecolegwyr, a siarad am y nyrsys endometriosis arbenigol a'r cydgysylltwyr iechyd a llesiant pelfis sy'n cael eu sefydlu, ac adnodd ymwybyddiaeth Bloody Brilliant, a'r gwaith ar y mislif. Mae'r rhain i gyd yn faterion sy'n rhyw benodol, ac rwyf eisiau sicrhau nad yw'r Llywodraeth eisoes yn syrthio i'r fagl o restru'r materion hynny sy'n rhyw benodol yn unig. Rwy'n ffyddiog, o ystyried yr olwg ehangach hon yn awr, na fydd hynny'n digwydd, ond mae angen i ni barhau i fynegi'r rhybudd hwnnw bob amser.

Dau gwestiwn, yn eithaf syml, ar y diwedd gennyf i: pa adnoddau sy'n cael eu neilltuo nawr ar gyfer y cynllun 10 mlynedd? Oherwydd, er mor bwysig yw'r datganiad ansawdd heddiw, hwnnw sy'n fy nghyffroi i, gan fy mod yn gweld bod hynny'n mynd i wneud gwahaniaeth mewn gwirionedd o ran sicrhau bod y gwasanaethau hynny ar gael i fenywod. Felly, pa adnoddau sy'n cael eu neilltuo ar gyfer hwnnw o ran pobl, ac, yn ariannol, a fydd adnoddau ychwanegol, ynteu a fydd hyn yn ymwneud â sicrhau bod ein byrddau iechyd, o fewn eu hadnoddau presennol, yn gwneud digon i sicrhau bod iechyd menywod yn cael y sylw y mae'n ei haeddu? A hefyd, fel y gallwn ddwyn y Llywodraeth i gyfrif am hyn, sut y bydd menywod, a sut y byddwn ni fel seneddwyr, yn gwybod bod y cynllun hwnnw'n gwneud gwahaniaeth? Sut y bydd menywod yn gallu gweld a synhwyro a chael teimlad bod newid wedi bod a bod hynny'n cael effaith glir ar y gofal a gânt yn ein gwasanaethau iechyd a gofal?